امکان سنجی نظریه «فاعل بالتجلی» در تبیین کنش انسانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
«کنش انسانی» از جمله مسائلی است که همواره مد نظر اندیشمندان بوده است. در این بین فیلسوفان مسلمان تلاش های فراوانی در تبیین مسئله کنش انسانی مبذول داشته اند. ایشان کنش انسانی را به دو دسته «جوانحی» و «جوارحی» تقسیم می کنند و هرچند در تبیین کنش جوانحی با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما در تحلیل کنش جوارحی بالاتفاق کنشگری انسان را از سنخ «فاعل بالقصد» می دانند. این تحلیل از کنش جوارحی فیلسوفان را با برخی چالش ها مواجه ساخته که یکی از مهم ترین آنها این است که نتوانسته اند تفسیری سازگار میان مختار بودن انسان و ضرورت علّی معلولی ارائه کنند. این نوشتار با ارائه تحلیلی نو از کیفیت شکل گیری کنش انسانی، درصدد اثبات این دیدگاه است که کنش انسانی، اعم از جوارحی و جوانحی، از سنخ «فاعل بالتجلی» است. بر این اساس مختار بودن انسان منافاتی با ضرورت علّی معلولی ندارد؛ چه آنکه «فاعل بالتجلی» تفسیری سازگار از فاعل مختار و ضرورت علّی معلولی است.The Assessment Feasibility of Agent by Self-manifestation in the Course of Human Action
"Human action" is one of the issues that have always been considered by thinkers. In this regard, Muslim philosophers have made lots of efforts to explain the problem of human action. They divide human actions into two categories, "Javareh" (those of bodily organs) and "Javaneh" (those of the mind); although they disagree over the explanation of the latter, in the analysis of the former, they agree that human action is of the type of "agent by intention". Their analysis of Javarehi actions faces some challenges one of the important of which is that they failed to reconcile between human free will and causal relation. Having offered a novel interpretation about how human action takes place, the authors go to demonstrate that human actions including both Javarehi and Javanehi are of the type of "agent by manifestation". Accordingly, human free will does not contradict causal necessity. This is because "agent by manifestation" theory gives an interpretation consistent with both human free will and causal necessity.
تبلیغات
