مقایسه برداشت های ملاصدرا در حرکت جوهری نفس با آرای علامه طباطبایی و طبرسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ملاصدرا در نظریه حرکت جوهری نفس از آیات قرآنی متعدد استفاده می کند؛ امّا فلسفه وی همواره با این انتقاد روبرو بوده است که آیا استفاده وی از آیات قرآنی به خاطر تأیید فلسفه خویش است یا خیر؟ ما در این واکاوی بعد از مقایسه آرای دو مفسر قرآن - علامه طباطبایی و طبرسی - با برداشت های قرانی ملاصدرا به این نتیجه رسیده ایم: برداشت های ملاصدرا از آیات قرآن در کتاب مفاتیح الغیب برای مبحث حرکت جوهری نفس غالباً با برداشت های علامه طباطبایی در المیزان و طبرسی در مجمع البیان جز در موارد اندک همسو نیست و البته باید به این نکته اذعان کرد ملاصدرا در این بحث از ذهن فعال و مستدل و فلسفی خویش در توجه به آیات نمی تواند فارغ شود و برخی برداشت های قرانی ملاصدر از آیات با عدول از جنبه تفسیری همراه است که علامه طباطبایی و طبرسی در دو تفسیر المیزان و مجمع البیان دارند و نتیجه گیری که در معنای آیات در این دو تفسیر موجود است؛ معنای حرکت عموماً حاکم نیست، برخلاف آنچه که شاهد ملاصدرا درحرکت جوهری نفس است و اگر معنایی بر حرکت در المیزان و مجمع البیان از آیات قابل استنباط باشد بر حرکت جوهری نفس به سختی قابل انطباق است و به نظر می رسد در این آیات تفکر فلسفی و یا عرفانی ملاصدرا بر برداشت های قرآنی ایشان سایه افکنده است و در این رابطه بی تأثیر از تفکر فلسفی و عرفانی خویش نبوده است و با نگاه عرفانی یا فلسفی به تأویل آیه ای نزدیک می شود و در این برداشت از استنادات روایی مدد نمی گیرد. لذا در آن هنگام کلام ایشان تفاوت و فاصله اش را با دیگر تفاسیر نشان می دهد.Comparison of Mulla Sadra's Quranic Interpretations with Shia Exegeses on the Substantial Motion of the Soul
Mulla Sadra uses numerous Quranic verses in his theory of the substantial motion of the soul. However, his philosophy has always faced criticism as to whether his use of Quranic verses is to confirm his own philosophy or not. In this research, after comparing the views of two Quranic exegetes - Allameh Tabatabai and Tabarsi - with Mulla Sadra's Quranic interpretations, we have concluded that Mulla Sadra's interpretations of Quranic verses in his book "Mafatih al-Ghayb" for the topic of substantial motion of the soul are often not aligned with the interpretations of Allameh Tabatabai in "Al-Mizan" and Tabarsi in "Majma' al-Bayan", except in a few cases. It should be acknowledged that Mulla Sadra cannot detach himself from his active, logical, and philosophical mind when attending to the verses in this discussion. Some of Mulla Sadra's Quranic interpretations of verses deviate from the exegetical aspect that Allameh Tabatabai and Tabarsi have in their two exegeses, "Al-Mizan" and "Majma' al-Bayan". The conclusion drawn from the meaning of verses in these two exegeses generally does not govern the meaning of motion, contrary to what Mulla Sadra witnesses in the substantial motion of the soul. If a meaning of motion can be inferred from the verses in "Al-Mizan" and "Majma' al-Bayan", it is hardly applicable to the substantial motion of the soul. It seems that in these verses, Mulla Sadra's philosophical or mystical thought has overshadowed his Quranic interpretations, and in this regard, he has not been unaffected by his philosophical and mystical thinking. He approaches the interpretation of a verse with a mystical or philosophical view, and in this interpretation, he does not draw on narrative references. Therefore, at that time, his words show their difference and distance from other exegeses.
تبلیغات
