فعلِ سببی ساختواژی در زبان ها و گویش های ایرانی (حفظ وند سببی سازِ باستانی در برخی گویش های نو ایرانی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در نوشتار حاضر ساختِ سببی ساختواژی از طریق افزودن تک واژِ حال سببی ساز -ǣːn- به ستاک حال فعل در گویش های کردی، تالشی، تاتی، گورانی، زازاکی، اورامانی و بلوچی بررسی شده است، از نظر تاریخی در دوره میانه کاربرد این پسوند به صورت تک واژ در ساخت فعل سببی رواج داشت. در این مقاله مشخص شد که پسوند سببی سازِ -ǣːn- (ایرانی باستان*aja-na-) که به صورت تک واژ در زبان-های ایرانی میانه غربی با افزوده شدن به ستاک حال تشکیل ماده سببی می داد، در کردی و بلوچی به شکلِ -ǣːn- محفوظ مانده است و از طریق پیوستن به ستاک حال فعل، تشکیل ستاک حال سببی می دهد. واژه هایی که با نشانه ستاره * مشخص شده اند، شکل های بازسازی شده و یا فرضی هستند. داده های تحقیق در این جستار، از روشِ مصاحبه با گویشوران بومیِ گویش های مورد نظر و شمّ زبانی نگارنده به عنوان گویشورِ بومی یکی از گویش های مذکور و منابع مکتوب جمع آوری شده است. داده ها در ابتدا از منابع مکتوب و گفتار گویشوران استخراج و طبقه بندی شدند و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این نوشتار خاستگاه ماده سببی ساز -ǣːn- در گویش های مورد بررسی مشخص شد و هم چنین مشخص شد که وند سببی ساز باستانی -ǣːn- در کردی و بلوچی عیناً محفوظ مانده است.Morphological causative verb in Iranian languages & dialects (Old Present Causer affix in some of new Iranian dialects)
The present article deals with the Morphological causative verb by adding Present Causer Morpheme -ǣːn- to the present stem of verb in Kurdish, Tati, Taleshi Zazaki, Awroman and Baluchi Dialects. Historically, in Middle Iranian period this suffix used in Causative verb Construction. In this article we show that Causer suffix -ǣːn- (OIr. *aja-na-) which Composes Causative present stem as Morpheme by adding to Present stem in middle western Iranian has been survived in Kurdish and Baluchi Dialects as -ǣːn- and compose Causative present stem by adding to the present stem of intransitive verb. The research data in this article has been gathered by interviews with mentioned dialects native Informants. Moreover, the author is the Informant of one of the dialects and also some written sources have been used. At first data extracted from written sources and dialogues of Informants and then analyzed. In this article the origin of the Causer affix -ǣːn- in the studied dialects was determined, and also it was found that the old Causer affix -ǣːn- has been survived in Kurdish and Baluchi Dialects.
تبلیغات
