فرضیه ای درباره مؤلف عجایب الدنیا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
کتاب عجایب الدنیا یکی از معروف ترین عجایب نامه های زبان فارسی است که انعکاس زیادی در آثار پس از خود داشته است. برخی پژوهشگران انتساب این کتاب به ابوالموید بلخی را رد کرده اند. اما اینکه نویسنده این اثر چه کسی می باشد سؤالی است که تاکنون بی پاسخ مانده است. آذری اسفراینی در کتاب عجایب و غرایب، 14 بار به این کتاب ارجاع داده، که در یکی از آنها کتاب را به ناصر خسرو نسبت داده است. نگارنده در این پژوهش به دنبال بررسی صحّت این انتساب است. بدین منظور ابتدا برای بررسی میزان دقت نظر آذری در ارجاع، منابع او بررسی شد. این بررسی نشان داد نقل قول های ذکر شده توسط آذری، در منابع مورد نظر موجود است و به صحّت قول و امانتداری او می توان اعتماد کرد، و مقایسه 14 حکایت ذکر شده از کتاب عجایب الدنیا مشخص کرد که عجایب الدنیای مورد نظر آذری همین کتاب است. همچنین بررسی آثار ناصر خسرو و تذکره ها نشان می دهد که احتمالاً او در دوره ای از حیات علمی خود به این شاخه از علوم علاقه داشته است. بنابراین می توان نتیجه گرفت سخن آذری اسفراینی مبنی بر انتساب عجایب الدنیا به ناصر خسرو غیر محتمل به نظر نمی رسد و شاید ناصرخسرو پیش از بر تن کردن ردای تفکّر اسماعیلی و مطرح شدن به عنوان حجّت جزیره خراسان کتاب عجایب الدنیا را تألیف کرده باشد.A Hypothesis about the Author of Aja’ib al-Dunya
Aja’ib al-Dunya is one of the most famous Books of Wonders in Persian which has had a great impact on later works. Some scholars reject the attribution of this book to Abol-moayyed Balkhi, but identifying the author is a question that has so far remained unanswered. In the book Aja’ib Va Ghara’ib, Azari Esfarayeni referred to this book 14 times. In one of them, he attributed the book to Naser Khosrow. In this research, the author seeks to verify the accuracy of this attribution. The study demonstrates that the quotations made by Azari are available in the mentioned sources, and we can trust his honesty. Comparing those 14 stories shows that Azari used the same Aja’ib al-Dunya which is now available. Additionally, the examination of biographies and Naser Khosrow's works shows that he was probably interested in this branch of knowledge in an episode of his life. Therefore, it can be concluded that Azari Esfrayeni's statement is probably true and the book Aja’ib al-Dunya may have been composed by Naser Khosrow before converting to the Isma’ili thought and being entitled “Hojjat of Khorasan Island”.
تبلیغات
