مراتب و ارکان معرفت در مثنوی «مشاهد» شاه داعی شیرازی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
«شاه داعی شیرازی» یکی از شاعرانِ عارف و مبلّغان اندیشه وحدت وجودی ابن عربی است که آثار متعدّدی به نظم و نثر از وی باقی مانده است. یکی از آثار منظوم وی «ستّه شاه داعی» است. مثنوی «مشاهد» اوّلین اثر از مثنوی های شش گانه وی است که شاعر متناسب با مشرب فکری خود، آن را در «هفت مشهد»: طلب، تجرید، ذوق، کشف، معرفت، حقیقت و توحید سروده است. از آن جا که درباره این مثنوی، تاکنون هیچ تحقیق و پژوهشی صورت نگرفته است، تحقیق حاضر، ضمن معرّفی این اثر، یکی از مهم ترین مباحث عرفانی؛ یعنی «معرفت» و ارکان و مراتب آن را در این مثنوی به شیوه تحلیلی _ توصیفی مطالعه کرده است. پژوهش حاضر نشان داد که پیروی شاعر از ابن عربی و بازتاب چشمگیر اندیشه هستی شناختیِ وی در عنوان و ساختار اثر، از جمله در بسامد واژه ها و اصطلاحات و همچنین در محتوا قابل تأمّل است. طبق اندیشه شاه داعی، معرفت دارای مراتب و مدارجی است. شناخت خویشتن، شناخت هستی و شناخت خداوند مهم ترین ارکان معرفت در مثنوی مشاهد است. طبق اندیشه شاه داعی، شناخت انسان با هستی شناسی در ارتباط است و هر دو شناخت یاد شده، انسان را به شناخت خداوند رهنمون می شود. حاصل سخن این که شناخت ذات خداوند برای هیچ سالکی به خاطر امتناع صمدیّت امکان پذیر نیست و سالک با اندیشه در تجلیّات اسماء و صفات الهی و به شیوه کشف و شهود می تواند به مرحله «توحید» برسد.Ranks and Elements of Knowledge in Masnavi “Mashahed” by Shah Dai Shirazi
Shah Dai Shirazi is one of mystic poets and missionaries of Ibn Arabi’ existence unity thought and has written several works including verse and prose. One of his verses is “seteye Shah Dai”. The masnavi “Mashahed” is the first prose of his sextet masnavis in which the poet, considering his thought inclination, has composed in “seven Mashhad”: request, abstraction, verve, exploration, knowledge, truth, and monotheism. Since no study had been done concerning this masnavi, the present research has introduced this work and studied one of important mystic issues e.g. “knowledge” and its ranks and elements in this Masnavi using analytic- descriptive method. This study indicated that following Ibn Arabi and impressive reflection of his ontological thought in title and structure of the work particularly words, terms frequency, and the content are notable. According to Shah Dai’s thought, knowledge possesses ranks and degrees. Knowledge of self, knowledge of existence, and knowledge of God are important elements of knowledge in masnavi Mashahed. Shah Dai argues that knowledge of human is related to ontology and these two lead to knowledge of God. The finding is that knowledge of God is not possible for mystic due to refusing independence and the mystic can reach “monotheism” stage thinking about manifestations of divine names and traits using exploration and intuition.
تبلیغات
