آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۴

چکیده

موضوع ابلیس و نقش آن در دستگاه آفرینش، از جمله موضوعات مهم دینی و قرآنی است که در متون عرفانی فارسی نیز انعکاس وسیع دارد. اما نکته مهم در این امر، تعارض به ظاهر آشکاری است که در این دو نگاه متفاوت به ابلیس به چشم می خورد؛ در حالی که در وحی تنزیلی- قرآنی از ابلیس به عنوان موجودی مطرود و رانده شده از رحمت خدا یاد می شود؛ در نگاه تأویلی- عرفانی وی مورد تقدیس برخی از بزرگان قرار می گیرد و به شدت از او و عملکردش دفاع می شود و حتی اسوه توحید نامیده می شود. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای نگاشته شده است و با تبیین مبانی اندیشه تنزیلی- قرآنی و تأویلی- عرفانی درباره ابلیس به فلسفه آفرینش ابلیس بر اساس این دو دیدگاه پرداخته است. پژوهش حاضر دلیل آفرینش ابلیس را از دیدگاه تنزیلی و قرآنی، مواردی چون خلقت ابلیس به منزله بازتاب صفات جلالیه خداوند، لزوم وجود شر در عالم و عاملی برای تکامل آن، وسیله ای برای محک و آزمایش انسان و عامل بروز عقل و اراده و اختیار دانسته است. اما از نگاه تأویلی عرفانی، دلایل آفرینش ابلیس را مطابق اندیشه ها ی عرفا و گنوسیست های مسلمان، مواردی مانند تبیین درست از حقیقت توحید، تفسیر واقعی از فلسفه آفرینش و جهان خلقت و بیان حقیقت عشق عارفانه دانسته است و در نهایت به این نتیجه دست یافته که علی رغم دو نگاه متفاوت، وجود ابلیس جز خیر برای دستگاه بشریت نیست.

Revealed Evil in Interpretational Viewpoint

Evil issue and his role in Creation system is one of the religious important subjects which owns wide reflection in mystical and Persian texts. But the remarkable note is the clear contradiction in two views to Evil which can be sensed; while Evil is known as a rejected and outcast creature of Lord's Mercy in Quranic view; in interpretational – mystical view he is worshiped by some scholars and his performance is strongly defended. The present article which is done by librarian method studies and surveys the philosophy of Evil's creation by expressing Quranic and interpretational – mystical principles. From interpretational – mystical viewpoint, the reasons of Evil's creation conforms Gnostics and Muslim Gnosis and finally comes to the conclusion that in spite of two various viewpoints, Evil's existence is nothing but beneficent for human beings.

تبلیغات