مناظرات ابن فُورَک اشعری با کَرّامیه در غزنه (اوایل قرن پنجم هجری) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این پژوهش با عنوان «مناظرات ابن فورک اشعری با کرامیّه در غزنه (اوایل قرن پنجم هجری)» با رویکرد کلامی، درصدد است تا به علل برپایی مناظرات مذکور و اینکه وجوه تشابه یا تمایز آرای ابن فورک با سلطان محمود غزنوی و محمد بن هیصم کرامی چه بوده است، پاسخ دهد. در نیمه نخست قرن سوم هجری، مذهب کرامیه توسط محمد بن کرام پی ریزی شد که به مشبهه قرابت داشت. در اوایل سده چهارم، ابوالحسن اشعری پایه گذار مکتب کلامی جدیدی شد که خصوصیت بارز آن، دفاع از باورهای اهل سنت و اصحاب حدیث بود و پویایی آن پس از مرگ وی، به همت بزرگانی چون ابوالحسن باهلی، ابن مجاهد بصری، ابن فورک اصفهانی، ابوبکر باقلانی و ابواسحاق اسفراینی تداوم یافت. ابن فورک در راه دفاع از عقاید اشعریه در برابر سایر فرق ازجمله کرامیان، تلاش بسیاری کرد. نتایج این نوشتار حاکی از آن است که گرچه ابن فورک و سلطان غزنوی در مسئله رؤیت عینی خدا متفق القول بودند اما از حیث آنکه این رؤیت در جهت خاصی است یا نه، اختلاف داشتند. انتساب عقیده انقطاع رسالت به ابن فورک نیز تهمتی بیش از جانب کرامیّه نبود. همچنین تدقیق در مباحثات و اختلافات عقیدتی ابن فورک و ابن هیصم، بیانگر آن است که گرچه این دو متکلم در مسائلی نظیر قِدَم کلام خدا و عدم اراده انسان در افعال خیر و شر، دیدگاه مشترکی دارند اما در غالب مباحث دیگر مانند استواء خدا بر عرش، بقای اعراض، صفات خبریه خدا، مخلوق بودن یا نبودن صفات فعلیه پروردگار، سنخیت یا تباین بین خالق و مخلوق و اینکه قرآن کلام خداست یا قول او، تضاد آشکاری داشته اند.Debates of Ibn al-Furak al-Ash'ari with Karamiya in Ghazni (early fifth century AH)
This theologically-oriented study, entitled Ibn al-Furak debates with the Karamiyya in Ghazni (early fifth century AH), seeks to examine the reasons for those theological disputes that emerged and the similarities and differences between Ibn al-Furak's scholarly views and those of Sultan Mahmud of Ghazni and Ibn al-Haytham. In the first half of the third century AH, the Madhhab of Karamiya was developed by Muhammad ibn Karam.In the early fourth century, Abu al-Hasan al-Ash'ari established a new theological school of thought whose distinguishing feature was the defence of the beliefs of the Sunnis and the Companions of Hadith. Ultimately, Ibn al-Furak sacrificed his life in a vigorous scholastic battle to defend Ash'arite theology against those of other sects, notably the Karamiyya. The findings of this study indicate that although Ibn al-Furak and Sultan Mahmud of Ghazni agreed on the notion of seeing God, they disagreed on whether this vision was in a particular manner. Furthermore, Karamiya's attribution of the concept of the Prophetic mission's cessation to Ibn al-Furak was nothing more than a calumny. Examining the ideological debates and differences between Ibn al-Furak and Ibn al-Haytham indicates The two scholars had great differences over other matters, such as the abode of God on his throne, the persistence of acquired attributes, the anthropomorphic attributes of God, the being creator or non-creator of the self-dependent characteristics of God, the similarity or contrast between the Creator and the creature, and whether the Qur'an is the direct word of God or His revelation.
تبلیغات
