شاه اسماعیلِ صفوی در حکایت تُرکی
آرشیو
چکیده
شاه اسماعیل، اولین پادشاه صفوی (930-907 ق/ 1524-1501 م)، در قرن شانزدهم میلادی سلسله ای ایجاد کرد که تا قرن هجدهم ایران را به شکل یک دولت قدرتمند شیعی درآورد و خود همچون یک شخصیت بحث برانگیز در تاریخ جهانِ اسلام باقی ماند؛ چنان که شواهد حاکی است او خود را در حد یک تجسم نیمه خدایی معرفی کرد. این مقاله، «حکایت» یعنی داستانِ آهنگین ترکی را درباره شاه اسماعیل بررسی می کند. حکایت یک نوع روایت شفاهی است که در اینجا، براساس یک شخصیت تاریخی که خود را به شکل یک منجی مطرح می کند شکل گرفته است. اگرچه حکایتِ شاه اسماعیل تا حدود زیادی فراموش شده بود، اما در قرن هفدهم دوباره منتشر شد. حکایت شاه اسماعیل در حالی که با ساختار ادبی حکایت ها مطابقت دارد، بخش های خاصی از آن تحت تأثیر منابع بیرونی، از جمله گزارش های اروپاییان، سالنامه ها و زندگی نامه های افسانه وار صفوی می باشد. علی رغم پایه و اساس تاریخی آشکار، حکایت شاه اسماعیل دگرگونی قابل ملاحظه ای را در هویت و شخصیت شاه اسماعیل نشان می دهد. گرچه او در طی زندگی به عنوان یک فرمانروای مستبد و بی رحم نشان داده شده است، اما در این حکایت با آهنگ بانجو که نوعی ساز زهی است و جایگزین شمشیرش شد به یک نوازنده تبدیل شد. بانجو ابزاری است برای معرفی شخصیت جدید شاه اسماعیل به عنوان پهلوانی مردمی.The transformation of Shah Ismail Safevi in the turkish Hikaye
As the first Safavid monarch, Shah Ismail Safevi (d. 1524) established a dynasty that ushered Iran into the eighteenth century as a predominately Shî’î state. Shah Ismail remains a controversial figure of Islamic history, as evidence suggests that he promoted himself as semi-divine incarnation. This article explores the Turkish minstrel tale (hikâye) of Shah Ismail. The hikâye is a type of oral narrative that, in this case, is based on a historical figure who promoted himself as a messianic figure. By the time Shah Ismail’s hikâye began to circulate in the seventeenth century, however, this belief had largely dissipated. While Shah Ismail’s hikâye conforms to the structure of the genre, certain episodes of this cycle reveal the influence of outside sources, including European reports, Safavid chronicles, and Safavid legendary biographies. Despite the apparent basis in history, Shah Ismail’s hikâye demonstrates a remarkable transformative ability. Feared as a ruthless despot during his lifetime, Shah Ismail becomes a poetic maestro in the hikâye, with his sword replaced by his saz, the banjo-like stringed instrument that is the weapon of choice for Shah Ismail’s new persona of folk hero
تبلیغات
