بازکاوشی در معنای دو زیبا نامِ «الرحمن» و «الرحیم» با رویکرد ساختارشناسی صرفی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در سپهر واژگان قرآنی، «الرحمن» و «الرحیم»، دو زیبا نامِ خدای سبحان اند که در میان اسماء حسنای الهی، جایگاهی ویژه داشته و در آیه مهم و شاخصِ بسمله و همچنین برخی آیات دیگر در کنار هم آمده اند و روشن است که برای نیل به عرفانِ قرآنی، گریزی از معرفت آن دو نیست. با این وجود، وارسی پیشینه معناشناسی این دو وصف شریف، دیدگاه های متعددی را پیش می نهد که غالباً قابل نقدند. یک نقطه ضعف مهم در این عرصه، عدم اهتمام لازم در واکاوی ساختار صرفی این دو وصف شریف است؛ لذا تحقیق حاضر سعی نموده با روش توصیفی- تحلیلی، معنای دقیقِ این دو واژه را با رویکرد ساختارشناسی صرفی کشف نماید. به نظر می رسد با توجه به خواص اوزانِ «فعلان» و «فعیل»، «الرحمن» به رحمتِ ذاتیِ لبریز و جوشان الهی دلالت داشته، و وصفِ «الرحیم» که ریشه در وصف «الرحمن» دارد، به رحمت فعلیِ مستمرِّ خدای سبحان ناظر است. بر این اساس و با لحاظِ تسامحاتی ناگزیر، می توان «الرحمن الرحیم » را به «پُرمهرِ مهرورز» ترجمه نمود.