الخافض الرافع

خداوند متعال(خافظ و رافع؛ذلیل و سربلند کننده) است، که متکبران و جباران را با راندن از رحمت خویش،خوار می‌گرداند.اگر خداوند بخواهد که شأن کسی را پایین آورده و او را ذلیل کند، هیچ کس نمی‌تواند مانع این قضای الهی گردد و شأن و منزلت آن شخص را فزونی بخشد.هنگامی که خداوند کسی را خوار می‌گرداند، این امر،نتیجه ظلم و تکبر همان شخص است،چنان که خداوند به «ابلیس» شأن و مرتبه والایی بخشیده بود،ولی هنگامی که او را به سجده در برابر آدم فرا خواند،ابلیس تکبر ورزید و از فرمان خداوند سرباز زد و گفت:مرا از آتش و او را از گل آفریدی،من از او برترم و به سبب همین تکبر ورزی و سرپیچی از فرمان خدواند بود که از رحمت خداوند رانده شد و منزلت خود را از دست داد و خوار شد.ابلیس گمان کرد که جایگاه پیشین او در نزد خداوند به دلیل ماده‌ای بود که از آن آفریده شده،پس آدم را که از گِل آفریده شده است،تحقیر کرد.خداوند نیز به سزای این رفتارش به او درسی آموخت که هیچ گاه آن را فراموش نخواهد کرد.آری!جایگاه و شأن او در نزد خداوند به سبب گردن نهی بر خواسته‌های خداوندی،و خوار گشتن و راندن او از رحمت خداوند به دلیل تکبر و سرپیچی او از فرمان الهی بود.
خداوند مشرکان مکه را،پس از آنکه بزرگان و رؤسای شهر بودند، از جایگاهشان بر کنار و به دلیل تکبر و کفر و سرکشی‌ خوار گردانید.رسول خدا(ص) ایمان به خداوند را به آنها عرضه نمود تا شأن و منزلت آنها بالاتر رود،ولی آنها این دعوت پیامبر(ص) را رد کردند،پس خداوند آنها را از جایگاهشان بر کنار کرد.خداوند،در دنیا و آخرت کافران را ذلیل و خوار می‌کند و بر شأن و منزلت مؤمنان می‌افزاید.قرآن می‌فرماید:روز فیامت، روز جدایی است.به گونه‌ای که یکی خوار و دیگری سربلند می‌شود و این کاستی و فزونی به نسبت اعمال آنها در این دنیا است:
)إذا وقعت الواقعه.لیس لوقعتها کاذبه.خافضة رافعه؛هنگامی که آن واقعه بزرگ(قیامت) واقع گردید.که در وقوعش هیچ کذب نیست.آن‌روز قومی را به دوزخ خوار و ذلیل کند و طایفه‌ای را به جنت سربلند گرداند).(سوره واقعه،ایات 13)
خدواند به مؤمنان امر کرده که در برابر یکدیگر فروتنی نمایند،بدین معنی که با یکدیگر با مهربانی رفتار کرده؛از یکدیگر گذشت کنند،همچنین به انسان مسلمان دستور داده که به ویژه در برابر پدر و مادر به پاس آنچه آنها به او بخشیدند و او را تربیت و بزرگ نمودند،فروتن باشد)و قضی ربّک ان لا تعبدوا إلاّ ایاه و بالوالدین إحسانا إما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلاتقل لهما اف ولاتنهرهما و قل لهما قولا کریما.و اخفض لهما جناح الذّل من الرّحمة و قل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا؛و خداوند حکم کرد که به جز او کسی را نپرستید و با والدین به نیکی رفتار کنید و اگر هر کدام یا هر دوی آنها در نزد تو به پیری دچار شدند،به آنها (اف) مگو و آنها را مران و با آنها به نیکی سخن گوی،در برابر آنها تواضع پیشه کن و از روی مهربانی بگو:خداوندا،همانطور که آنها در کودکی مرا بزرگ کردند [تو نیز] به آنها رحم کن و با آنها مهربان باش).(سوره اسراء،ایات 23و24)
همواره نام خداوند خافض(ذلیل و خوار کننده) به همراه نام او(رافع) (سربلند کننده و شأن و منزلت بخشنده)همواره به همراه هم می‌اید و این نشان جریان همیشگی این دو سنت است.
خداوند متعال یاد و نام و رسالت و امت رسول خدا(ص) را شأنی والا بخشید؛زیرا عظیم‌ترین رسالت بود و رسول خدا(ص) نیز از عابدان همیشگی و دعوت کنندگان دائم به سوی خدا و کارهای نیک بود خداوند متعال به پیامبر(ص) می‌فرماید:)الم نشرح لک صدرک،ووضعنا عنک وزرک.الذی انقض ظهرک و رفعنا لک ذکرک؛ای رسول،ایا به تو نعمت شرح صدر عطا نکردیم و بار سنگین گناه را [به اعطای مقام عصمت] از دوش تو برنداشتیم.در صورتی که ممکن بود آن بار سنگین پشت تو را گران دارد.و نام نکوی تو را بلند کردیم).
خداوند متعال منزلت عمل نیک را بالا برده و آن را می پذیرد و کاری را که انسان بدون در نظر گرفتن خدا انجام می‌دهد،پست و ناچیز می‌کند،خداوند متعال پاک است و جز پاک و نیک را نمی‌پذیرد.
)الیه یصعد الکلم الطّیب و العمل الصّالح یرفعه؛سخن و عمل نیک به سوی خداوند می‌رود و او آن را مرتفع و بلند مرتبه می‌سازد).(سوره فاطر،ایه 9)
مسلمانی‌که در معانی نام‌های خداوند(الخافظ الرافع) تدبّر و تأمل کند،درخواهد یافت که تنها خداست که بر همه امور تواناست،ملک آسمان‌ها و زمین در دست اوست،اگر بنده بخواهد به درجه و منزلتی والا دست یابد،باید به خدا پناه برد؛زیرا همه عزّتها از آنٍ خدا و پیامبر و مؤمنان است.
خداوندا،از تو می‌خواهیم که اسلام و مسلمین را عزیز گردانی.