نشانه‏هاى خدا در قرآن (5) زدواج مایه آرامش و سعادت

«هرکس که دوست دارد عاقبت‏بخیر بوده و با ایمان کامل و با دلى پاک از دنیا برود، حتما باید متاهل باشد»
پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله
بهترین وسیله براى بقاى نسل بشر و حفظ عفت عمومى جامعه بشرى و احساس آرامش; مساله ازدواج است که خواسته طبیعى انسان است و اسلام هم روى آن تاکید زیادى نموده و جوانان را تشویق به ازدواج کرده است . و ازدواج را ضامن بقاى بشر مى‏داند .
زیرا منظور از ازدواج تنها امور مادى و ظاهرى نیست که آنها جذب یکدیگر شوند، بلکه نکته مهم‏تر و باریک‏ترى هم وجود دارد و آن این که نیازهاى روحى و بقاى نسل آنان هم باید تامین شود چون طراح آفرینش اصولا خلقت انسانها را جفت‏جفت قرار داده (1) که هرکدام از زن و مرد با شیوه‏هاى مخصوص خود براى یافتن جفت‏خود تلاش مى‏کنند تا بهم برسند و به آن آرامشى که قرآن در آیه 21 سوره روم آن را مطرح کرده، برسند و در مکتب قرآن منظور از ازدواج رسیدن به نیازهاى جسمى و روحى و داشتن و حفظ عفت عمومى جامعه است (4) .
ازدواج از نظر قرآن
خداوند متعال در آیات متعدد سخن از ازدواج و انتخاب همسر به میان آورده و آن را مایه خوشبختى و بقاى نسل بشر دانسته است . که در این زمینه به عنوان نمونه، به چند آیه از کلام خدا تبرک مى‏جوییم که مى‏فرماید:
فاطر السموات و الارض جعل لکم من انفسکم ازواجا و من الانعام ازواجا یذرؤوکم فیه لیس کمثله شى‏ء و هو السمیع العلیم‏» .
«خداوند آفریدگار آسمانها و زمین است و براى شما از جنس خودتان جفت‏هائى قرار داده و براى چارپایان نیز از جنس خودشان جفت‏هایى آفریده است این جفت قرار دادن وسیله تکثیر نسل‏هاى شماهاست‏خداوند مثل و مانندى ندارد و اوست‏شنونده و دانا» (5) .
همچنین در آیه دیگر به مساله ازدواج آنقدر اهمیت داده که حتى مى‏فرماید: از فقر هم نترسید و ازدواج کنید که خداوند شما را بى‏نیاز مى‏سازد:
«و انکحوا الایامى منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم‏» (6) .
«مردان و زنان بى‏همسر; خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را، اگر فقیر و تنگدست‏باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى‏نیاز مى‏سازد، خداوند گشایش دهنده و آگاه است‏» .
و در آیه 223 سوره بقره زنان را تشبیه به کشتزار کرده مى‏فرماید: «نسائکم حرث لکم‏» «زنان شما مانند کشتزارى براى شماها هستند» . چرا که کشتزار است که بذر را پرورش مى‏دهد و به ثمر مى‏رساند .
در اینجا ممکن است این سئوال پیش بیاید که اسلام نسبت‏به زنان بى‏احترامى کرده و آنان را از مقام انسانى; تنزل داده است . ولى غافل از این که با طرح این مساله معلوم مى‏شود قرآن بقاى نسل بشر را منوط به وجود زن مى‏داند و معتقد است اگر زن نبود، بذر مردان بزرگى که تاریخ بشر و دنیا را عوض کرده‏اند، به ثمر نمى‏رسید .
ازدواج از نظر احادیث
از نظر پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله ازدواج از اهمیت ویژه‏اى برخودار است چنانکه مى‏فرماید: «النکاح سنتی و من رغب عن سنتى فلیس منى‏» . «ازدواج و انتخاب همسر سنت من است و هر کس از سنت من پیروى نکند، از من نیست‏» .
ازدواج باعث وسعت رزق در زندگانى مى‏شود و درهاى رحمت و بخشش الهى با ازدواج گشوده مى‏گردد، چنانکه پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:
«روزى را به وسیله ازدواج جستجو کنید» (7) .
و در حدیثى دیگر مى‏فرماید:
«هیچ فایده‏اى بعد از اسلام، افضل‏تر از همسر مسلمان و مهربان صالحه براى انسان نیست که وقتى به او نگاه مى‏کند، خوشحال مى‏شود و هر وقت امر مى‏کند، اطاعت مى‏کند و در غیبت او مال و ناموسش را حفظ مى‏کند» (8) .
همچنین رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: «کسى که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده پس باید در نگهدارى نصف دیگر دینش برحذر باشد» (9) .
کسى که دوست دارد خدا را طاهر و مطهر ملاقات کند، باید تزویج کرده او را ملاقات نماید (10) .
امام صادق علیه السلام فرمود: «دو رکعت نماز فرد متاهل برتر از هفتاد رکعت نماز شخص مجرد است‏» (11) .
«هیچ بنائى در اسلام; که در پیشگاه خدا دوست‏داشتنى‏تر از بناى ازدواج باشد، نیست‏» (12) .
وساطت در ازدواج
بر اساس آیه «تعاونوا على البر و التقوى‏» ; (13) اسلام دین تعاون و مسؤولیت است و تمام پیروان آن به منزله یک خانواده بزرگ دور هم جمع شده و به نسبت امکانات در برابر یکدیگر مسؤولند . طبق فرموده پیامبر خدا تمام این افراد مانند اعضاى یک پیکر بهم مربوط‏اند و اتصال آنان به همدیگر از اتصال شعاع‏هاى خورشیدى به مرکز آن محکم‏تر است (14) .
بررسى احادیث اسلامى و گفتار ائمه علیهم السلام نشان مى‏دهد که تمام مردم متمکن در رفع گرفتاریهاى گرفتاران، و از جمله در موضوع ازدواج اشخاص غیر متاهل، باید نقش مؤثرى داشته باشند و این عمل آنان، پاداش فراوانى را در پى خواهد داشت چنانکه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:
«هرکس با مال و تلاشش یک نفر شخص مجرد را متاهل نماید، خداوند کریم در روز قیامت‏با نظر رحمت‏بر وى نگاه مى‏کند» (15) .
در روایتى دیگر از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل شده است:
«هرکس مقدمات ازدواج دو نفر را فراهم نماید، خداوند او را با حوریان بهشتى تزویج مى‏فرماید و به هر قدمى که برداشته، و به هر کلمه‏اى که در این مورد بیان داشته، پاداش یک سال عبادت را براى وى مرحمت مى‏فرماید» (16) .
همچنین امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمودند: «بهترین شفاعتها و واسطگى، آن است که با تلاش خود عامل تزویج دو نفر باشى‏» (17) .
آثار اخروى ازدواج
علاوه بر آثار دنیوى زناشویى که آرامش روحى و فرزندان صالح شاخص‏ترین آنها مى‏باشد، از نظر معنوى و آنجهانى نیز این عمل خداپسندانه فوق‏العاده مورد توجه مى‏باشد، ازدواج; انسان را از گناهان بیشتر باز داشته و عامل تقرب در پیشگاه خداوند است . این سنت نبوى پاداش عبادت را دوچندان نموده و خود نیز از بهترین طاعات الهى محسوب مى‏گردد . چنانکه پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله مى‏فرمایند:
«هرکس که دوست دارد عاقبت‏بخیر بوده و با ایمان کامل و با دلى پاک از دنیا برود، حتما باید متاهل باشد» (18) .
پى‏نوشت:
1) آیه 8 سوره نبا «و خلقناکم ازواجا» و فاطر، آیه 11 «... جعلکم ازواجا . .» .
2) آیه 11 سوره شورى «... یذرؤوکم‏فیه ...» .
3) 21 روم «. . لتسکنوا الیها . .» .
4) هن لباس لکم .
5) شورى: 11 .
6) نور: 32 .
7) شیخ طوسى، تهذیب الاحکام، ج‏7، ص 286، حدیث 3 .
8) شیخ طوسى، تهذیب الاحکام، ج‏7، ص 287، حدیث 4 .
9) شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج‏20، ابواب مقدمات النکاح، باب 1، ح 12، (30جلدى) .
10) وسائل، ج‏20، باب 1، ح‏15 .
11) تهذیب، ج‏7، ص 286 .
12) شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج‏20، ابواب مقدمات‏النکاح، باب 1، ح‏4 .
13) مائده: 2 .
14) اصول کافى، ج‏2، ص 166 .
15) همان، باب 12، ح‏1 .
16) بحارالانوار، ج‏103، ص 221 - وسائل الشیعه، همان، باب 12، ح‏5 .
17) روضة‏المتقین، ج‏8، ص 111 - وسائل الشیعه، ج‏20، ابواب مقدمات‏النکاح، باب 12، ح‏2 .
18) همان، باب 1، ح‏15 .