اوضاع اقتصادی همدان دوره رضاشاه، بر پایه اعلان های روزنامه گلگون (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

روزنامه های محلی از اسناد ارزشمند تاریخ محلی به شمار می روند. این دسته از اسناد از جهت درج «آگهی» و «اعلان»، با صنعت و جامعه پیوند استواری برقرار کرده و از جهت تاریخ اقتصادی و اجتماعی اهمیت بسیار زیادی دارند. از این جهت در تاریخ معاصر همدان، در سالهای نخستین پهلوی اول، انتشار روزنامه «گلگون» زمینه پر اهمیتی برای پژوهش محسوب می شود. محتوای اعلان ها از یک سو تأثیر و نفوذ ابزار تجدد بر اقتصاد محلی همدان را نشان داده و از سوی دیگر کیفیت روزنامه نگاری از جهت درج اعلان در همدان این روزگار را بازتاب می دهد. اما پرسش اصلی این مقاله آن است که مضمون اعلان های روزنامه گلگون، چه آگاهی هایی از وضعیت جامعه و اقتصاد همدان آن روزگار به دست می دهد؟ چنین می نماید که اعلان روزنامه مزبور به عنوان ابزار نوینی از مظاهر تجدد، در خدمت تکاپوهای اجتماعی و اقتصادی جامعه درآمده و از این رو محتوا و مضمون آن به پیوند آن با بدنه جامعه، بازتابی از وضعیت اجتماعی و اقتصادی و از جمله رونق کسب و کارهای معرفی و تبلیغ شده است. یافته های این پژوهش بر پایه دسته بندی و آمار توصیفی داده های مندرج در اعلان های روزنامه گلگون، گزارشی از صنایع، خدمات، کسب و کارهای پر رونق به دست داده و آن ها را از جهت ماهیت اقتصادی ارزیابی می کند. همچنین میزان نفوذ مظاهر تولیدات فرنگی در جامعه همدان و رقابت آن با کالای ایرانی بازگو کرده و سرانجام شیوه و مهارت تبلیغ کالا در روزنامه یاد شده ارزیابی می نماید.