بازکاوی شورش های قلندران در دوره سلطنت محمدخدابنده

چکیده

دوره طولانی سلطنت شاه تهماسب اول، دوره تثبیت وارامش طولانی جهت صفویان به ویژه پس از صلح اماسیه است.پس ازمرگ شاه تهماسب اول،اختلافات بر سر جانشینی او، بین گروه های مختلف قزلباشان، منجر به سلطنت شاه اسماعیل دوم شد. دوره سلطنت شاه اسماعیل دوم هر چندکوتاه، ولی باحوادث فراوانی همراه بود. به سلطنت رسیدن محمد خدابنده(995-985) وضعف بینایی و انزواطلبی این پادشاه ،همراه بااختلافات درونی حکومت صفویان بین قزلباشان ودیوانسالاران ایرانی،باعث بی ثباتی سیاسی گردید. با استقرار سلطان محمد خدابنده برمسند حکومت صفویه، کنترل اوضاع سیاسی و اقتصادی کشورتوسط قزلباشان صورت می گرفت. در این زمان، قلندران با بهره گیری از نارضایتی لایه های پایین جامعه که حاصل این سلطه قزلباشان بود، موفق به بسیج نیروهای غیر ترکمان گردیدند. ان هاشورش هایی تحت عنوان شاه اسماعیل دوم وبا جعل هویت او شکل دادند. همه این شورش ها نتوانستند به یک حرکت اجتماعی گسترده تبدیل شوند . هرچند این شورش ها توسط حکومت صفویه سرکوب گردید ولی نمونه هایی از بروز نارضایتی وهمچنین مشکلات اساسی درساختار قدرت حکومت صفویه رابه نمایش گذاشتند وتغییرات انجام شده در دوره شاه عباس اول نشان دهنده درکی از این شورش ها است.هدف این پژوهش ، شناخت وبررسی علل وزمینه های بروز وظهور وهمچنین ناکامی این شورش ها از جهات مختلف می باشد.