تحلیل درصد بهره مندی تفاسیر قرآن از روایات اهل بیت(ع) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تولید علم به جای توزیع علم، در گرو تعیین مرزهای دانش در موضوع مورد پژوهش است. در زمینه روایات تفسیری نیز ابتدا باید وضعیت تفاسیر از لحاظ میزان اقناع مخاطب و فراوانی روایاتِ استقصاء شده، بررسی شود. پژوهش حاضر پس از مقایسه تفاسیر، با روش تطبیقی تاریخی به توصیف و تحلیل نتایج به دست آمده می پردازد. جامعه آماری این پژوهش شامل 94 تفسیر از تفاسیر موجود در نرم افزار جامع التّفاسیر و تفسیر های مهم دیگری چون البیان، الجواهر، تسنیم و تفسیر اهل بیت(ع) است. گزینش این منابع، بر اساس میزان فراوانی روایات و اقتباس سایر منابع از آن ها صورت گرفته است. این بررسی به صورت موردی و حول 175 آیه از سور ه های نساء، مائده و آل عمران انجام شده است. براساس این بررسی ها، دو آسیب مهم روایات تفسیری عبارتند از استقصاء ناقص و نیز پراکندگی روایات تفسیری در منابع روایی به طوری که در بازه مورد مطالعه، تعداد 529 روایت جدید از منابع روایی (بیش از 60 درصد کل روایات جدید قرن15)، توسط پژوهشگر از منابع روایی یافت شد. همچنین حدود 45 درصد از روایات موجود در ذیل آیات، در 11 تفسیر برتر (شیعی و سنّی) این تحقیق موجود است.