جاودانگی روح از منظر افلوطین و سهروردی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

جاودانگی اصل مسلم نظام فلسفی افلوطین و سهروردی است که رابطه مستقیمی با چیستی و هویت انسان دارد. افلوطین و سهروردی سرشت انسان را نفس می دانند؛ بنابراین دوگانه انگار محسوب می شوند؛ اما برداشت متفاوتی از دوگانه انگاری ارائه داده اند. دوگانه انگاری نزد افلوطین با ترکیب دوگانه ای همراه است. در ترکیب اول ماده و صورت و در ترکیب دوم بدن و روح با هم هویت یگانه ای از انسان بدست می دهند. در ترکیب دوم روح صورت بدنی حاصل از ترکیب اول را بازآفرینی می کند و حیات دوباره ای بدان می بخشد. در این معنا از دوگانه انگار، روح نقش علت را برای بدن دارد و ازاین رو، آن را به نحوی با خود هم سنخ می کند. اما نزد سهروردی رابطه علّی و معلولی میان نفس و بدن مطرح نیست؛ نور اسفهبد به مزاج معتدل اعطاء می شود. از سوی دیگر سهروردی قائل به روج حیوانی است که تضاد آن کمتر از تضاد عنصر طبیعی است و با نفس همسنخ تر است.