بهشتیان

سرود شیدایی، لذّت جاودانی، آرامش پایدار، ونعمت‌های بی‌کران، در آن‌جا جمع است. آن‌جا، بهشت عنبر سرشت است، جایی که همه خوبی‌ها جمع شده و از غم و اندوه و کاستی‌ها و ناراحتی‌ها، هیچ نشانی نمی‌توان یافت.
چه کسانی به آن‌جا راه خواهند یافت؟ و راه‌های ورود به آن سرای جاویدان چیست؟
طبق آیات شریف قرآن و احادیث نورانی اسلامی، عمده افرادی که وارد بهشت می‌شوند، شامل گروه‌های ذیل هستند که خلاصه وار به هریک می‌پردازیم:
1ـ پیش‌تازان
پیش‌تازان و پیش‌گامان، در میان هر ملت و جامعه‌ای، قابل ستایش و عظمت هستند هرخردمندی و صاحب وجدانی به مقام بلند آنان گواهی می‌دهد و انتظار امتیاز و پاداش فوق العاده‌ای برای آنان دارد.
گزارش پاداش‌ها و جایزه‌های بزرگی را که، در میان ملت‌ها به پیشتازان علم و صنعت و اختراع و اکتشافات داده‌اند، هر روز از روزنامه‌ها و رسانه‌های گروهی با خبر می‌شویم و می‌دانیم این‌گونه پاداش‌ها و جایزه‌ها، بدین خاطر است که گروهی در قلمرو خدمت به جامعه انسانی از دیگران پیش‌گام‌تر بوده و برای رفع مشکلی از زندگی انسان‌ها، سختی‌ها وتلخی‌های بیشتری ر تحمّل نموده‌اند.
طبیعی است اگر این پیشتازی و پیش‌گامی،در قلمرو راه‌گشایی وراه‌یابی‌ای صورت گیرد که نتیجه آن مکتب‌سازی و انسان‌سازی باشد، امتیازهای آن بیشتر است و شعاع آن هم انسان‌های فراوان‌تری را،طی قرن‌های مختلف تحت پوشش هدایت و تکامل خویش قرار خواهد داد.
قرآن کریم، این واقعیت و حقیقت درخشان را نسبت به مؤمنان و پیروان خود، مورد عنایت جدّی قرار داده و می‌فرماید:
«پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که با نیکوکاری از آنان پیروی کردند، خداوند از آنان خشنود و آنان (نیز) از خدا خشنودند، و برای آنان باغ‌هایی آماده کرده که از زیر ]درختان[ آن نهر ها روان است . همه در آن جاودانه‌اند .این است همان کامیابی بزرگ.»(سوره توبه ، آیه 100)
پیش‌گامان نخستین در نظر قرآن، سه گروه مشخّص بوده‌اند:
1ـ آنان که، به اسلام ایمان آورده و برای حفظ ایمان خویش، تن به هجرت و آوارگی از وطن دادند. و در فرهنگ اسلام، عنوان «مهاجرین» یافتند.
2ـ آنان که در«مدینه» پیامبر (ص) و یاران او را با جان و مال و همه توان خویش، یاری و حمایت کردند و عنوان درخشان «انصار» را در سرلوحه کارنامه خویش، به ثبت رساندند.
3ـ آنهایی که از ایمان و مکتبی که دو گروه اول به جا مانده بود، به خوبی پیروی نمودند و موازین آن را در حوزه رفتار و عمل خویش رعایت کردند.
به گواهی تاریخ در رأس همه پیشتازان در ایمان و عمل که همه خطر ها را به جان خریدند و تمام سختی ها را تحمل نمودند ، از میان زنان، حضرت خدیجه کبری، و از میان مردان حضرت علی‌بن ابی‌طالب(ع) بوده‌اند1 از این روست که پیامبر(ص) فرمود:
«نخستین کسی که، در کنار حوض کوثر برمن وارد می‌شود، نخستین کسی است که اسلام آورده و او علی‌بی ابی‌طالب(ع) است.»2
همچنین، قرآن کریم فرموده است:
«پیشتازان پیش‌گام، آنان مقرّبان (به مقام خدا) هستند و در باغ‌های پرنعمت بهشت، جای خواهند گرفت.» (سوره واقعه ، آیه 10 الی 12)
این را هم باید بدانیم که، غیر از گروه‌های پیشتاز در اسلام که، تعداد آن‌ها هم زیاد است، طبق روایات ابن عباس و امام محمد باقر (ع)،هابیل فرزند آدم حزقیل، مؤمن آل فرعون از امّت حضرت موسی (ع)،حبیب نجّار، از امّت حضرت عیسی (ع) و علی (ع) از امّت محمد(ص)5 از افرادی هستند که، به خاطر ایمان و عبادت و جهاد و هجرت در راه عقیده به خدا، بر بهشت وارد خواهند شد و از نعمت‌های فراوان و جاویدان آن بهره خواهند برد.3
2ـ تقوا پیشگان
گروه دیگری که، وارد بهشت می‌شوند ودر آن جایگاه سراسر نعمت و آسایش، زندگی لذّت بخش و همیشگی خواهند داشت، تقوا پیشگان و پرهیزگاران هستند.
قرآن کریم 49 بار این گروه ممتاز شایسته ر با واژه‌های «المتّقون» و «المتّقین» یاد کرده و خصوصیات،سرگذشت و سرنوشت آنان را بیان نموده است.
«تقوا» در زبان فارسی، پرهیزگاری و خویشتن داری از گناه و لغزش‌های اعتقادی و رفتاری، معنا شده است.احادیث زیادی هم از زبان پیشوایان دینی در این باره به دست ما رسیده است؛ امّا خلاصه‌ترین، مناسب‌ترین و عمیق‌ترین معنای تفسیری که مارا به راحتی از خیلی احادیث و تفسیرها و تمثیل‌ها برای دست یافتن به معنای «تقوا» بی‌نیاز می‌سازد، تفسیر جالب و پرمفهومی است که حضرت امام جعفر صادق (ع) آن را بیان داشته است.
کسی از امام صادق (ع) تفسیر «تقوا» را پرس وجو کرد، آن حضرت فرمود:
أنْ لا یفْقِدکَ اللّهُ حَیثُ اَمَرَکَ، وَلا یراکَ حَیثُ نَهاک.4
تقوا، عبارت است از این که، برای انجام هرکاری که خدا دستور داده، حضور داشته باشی و از هر کاری و جایی که خدا ترا منع کرده خود داری کنی و خدا ترا آن‌جا نبیند.
آری، چنین روح خود آگاه و خدا آگاهی است که به انسان چشم بصیرت و شناخت درونی‌ می‌بخشد،تا جایی که موجب ملاحظه نظارت الهی در انجام نیکی‌ها و بدی‌ها و مراقبت و مواظبت برای پرهیز از بدی‌ها و گناهان گردد.در این حال، انسان به قلّه بلند معنویت و انسانیت به پرواز در می‌آید، تا با پیمودن مراحل تکامل معنوی در دنیا، راه را برای ورود به بهشت هموار گرداند.
باری، با توجّه به این توضیحات، یکی از گروه‌هایی که وارد بهشت می‌شوند و آیه‌های متعدّدی از قرآن سرنوشت آنان را مطرح نموده، تقوا پیشگان هستند. نمونه‌هایی از آن آیات را مورد دقّت قرار می‌دهیم:
1ـ این یک یادآوری است، و برای پرهیزگاران بازگشت نیکویی است؛ باغ‌های جاودان بهشتی که درهای آن به روی آنان گشوده است، درحالی که در آن باغ‌ها بر تخت‌ها تکیه کرده‌اند و انواع میوه‌ها و نوشیدنی‌های گوناگون را طلب می‌کنند.(سوره ص ، آیات 49 الی 51)
2ـ و بهشت به تقوا پیشگان نزدیک می‌شود، و فاصله‌ای از آنها ندارد، این چیزی است که به شما وعده داده می‌شود و برای کسانی است که به سوی خدا باز می‌گردند و احکام و پیمان‌های او را (پاسداری) می‌کنند.(سوره ق ، آیات 31،32)
3ـ بهشتی که به تقوا پیشگان وعده داده شده (دارای) نهرهای آبی است که، از زیر درختان آن جاری است، میوه‌های آن همیشگی (و تازه) و سایه‌های آن دائمی است. این سرانجام کسانی است که پرهیزگاری را پیشه ساخته‌اند، امّا سرانجام کافران ،آتش (دوزخ) است.(سوره رعد ، آیه 35)
4ـ آنان که تقوا پیشه‌اند، و (در مورد انجام دستورات) پروردگار خویش (مراقبت) و پرهیزگاری می‌کنند، برای آن‌ها باغ‌هایی از بهشت است که از زیر درختان آن نهرهایی جریان دارد، و همیشه در آن خواهند بود، این نخستین پذیرایی‌ای است که از خدا به آنان می‌رسد و آن‌چه در نزد خداست، برای نیکان (و وارستگان)، بهتر (از هر چیز دیگری) است.
به هرحال، یکی از گروه‌هایی که طبق وعده قرآن به بهشت می‌روند، تقوا پیشگان هستند. درباره معنای «تقوا» هم نباید فراموش کنیم که، امام علی (ع) فرموده است:
« تقوا (یک نیروی درونی است) که، انسان در پرتو آن، از هرچیزی و هرکاری که، او را به گناه و آلودگی می‌کشاند، باز می‌دارد و مهار می‌کند.5 و چنین وارستگی و پاکی و صلاحیتی، موجب ورود تقواپیشگان به بهشت می‌گردد.»
3ـ مهاجران و...
مهاجران، افرادی هستند که پس از ایمان آوردن، در راه حفظ آن، هجرت و آوارگی و جهاد با مال و جان خویش را برگزیدند. اینان گروه دیگری هستند که در بهشت سکنی خواهند گزید.
وضع زنان و مردانی را که در روزهای نخستین ظهور اسلام به این آئین مقدّس گرویدند در نظر بیاورید؛ شرایط سخت تهدیدها، طرد کردن‌ها،شکنجه ها، گرسنگی‌ها و آوارگی‌های آنان در کوه‌ه درّه ها داغ و بی آب و بیابان‌های خطرناک را در نظر مجسّم کنید و به خاطر داشته باشید که آنان برای دین داری و گسترش مکتب، چه زجرها و تلخی‌های طاقت فرسایی را تحمّل کرده‌اند!
قرآن کریم، در مقابل سه امتیاز مهم آنان بر دیگران یعنی ایمان، هجرت و جهاد، سه پاداش دنیوی و اخروی را نام برده و می‌فرماید:
«آن‌ها که ایمان آوردند و هجرت کرده‌ و با اموال و جان‌های خویش در راه خدا جهاد نموده‌اند، مقامشان نزد خد برتر است و آن‌ها به موهبت عظیم رسیدند. پروردگار، آن‌ها را به رحمت و خشنودی از ناحیه خویش، وباغ‌های بهشتی که در آن نعمت‌های جاودانه دارند، بشارت می‌دهد.» (سوره توبه ، آیه 20 و21)
همچنین قرآن فرموده است :
« آنهایی که در راه خدا هجرت کردند و از خانه‌های خود بیرون رانده شدند و در راه من (خدا) آزاردیدند، و جنگ کردند و کشته شدند، سوگند یاد می‌کنم که گناهان آن‌ها را می‌بخشم وآن‌ها را در بهشت‌هایی که، از زیر درختان آن نهرهایی جاری است، وارد کنم. این پاداشی است از سوی خداوند، و بهترین پاداش‌ها نزد پروردگار است.» (سوره آل عمران ، آیه 195)
1ـ الاستیعاب، ج4 ص 283، الغدیر، ج3 ص238.
2ـ اسد الغابه، ج4، ص18، فضائل الخمسة، ج1 ص179
3ـ الدر المنثور، ج6 ص154، مجمع البیان، ج9 ص215، فضائل الخمسة، ج1 ص184.
4ـ عدّة الداعی، ص285، بحار الأنوار، ج67 ص285.
5ـ غررالحکم، ج1 ص103.