خوانین ماکو

با پیروزی انقلاب مشروطه در ایران، هواداران استبداد در منطقه ماکو پشت سر محمدعلی شاه قرار گرفتند و به مقابله با نظام جدید و نهادهای آن پرداختند. همچنین هواداران مشروطیت در خوی برای دفاع از دستاوردهای انقلاب گروه های مجاهد تشکیل دادند و به مقابله با مستبدین ماکو پرداختند. حاصل این نزاع خود را در قالب جنگ ها و کشتارهای وسیعی از طرفین نشان داد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به زمینه های آغاز منازعه مشروطه خواهان خوی با مستبدین ماکو، نتایج و عوامل دخیل در آن پرداخته شده است. یافته ها نشان می دهد گرایش های فکری و خاستگاه طبقاتی متفاوت خوانین ماکو با مشروطه خواهان خوی از عوامل اصلی درگیری آنها در صدر انقلاب مشروطه بود. این اختلافات همچنین بازتابی از تقابل طرفداران استبداد و مشروطه خواهان در دیگر مناطق ایران بود که در این منطقه با کشتارهای فراوانی همراه گردید.

حاجی میرزا آقاسی با رسیدن به صدارت بسیاری از اطرافیان و هم ایلی های خود در ایروان و ماکو را که به مانند خود او تجربه ای در کشورداری نداشتند به مناصب مهم اداری گماشت. همچنین مسئولیت های مهم نظامی به آنها واگذار کرد. هدف او از این کار حذف مخالفین و تشکیل یک گروه وابسته برای تحکیم جایگاه خویش بود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از منابع کتابخانه ای و به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش خاندان بیات ماکویی در طول صدارت حاجی میرزا آقاسی بپردازد. یافته ها نشان می دهد، در دوران صدارت وی خوانین بیات ماکویی به یکی از قدرتمندترین خاندان های کشور تبدیل شدند و بسیاری از مقامات نظامی و اداری را در دست گرفتند و از این موقعیت برای افزایش قدرت سیاسی، نظامی و اقتصادی خود استفاده کردند. اما چون جایگاه جدید آنها به خاطر رابطه ایلی با آقاسی بود، با بر افتادن صدراعظم، خوانین ماکویی نیز موقعیت خود را از دست دادند.