محمدحسن امامی

آرنولد برلینت با تمرکز بر تجربه حسی در زیباشناسی که همواره با احساس مثبت همراه نیست، به تحلیل پرسش چرائی و چگونگی منفی بودن ارزش های زیباشناختی می پردازد تا گستره دامنه زیباشناسی از امر «زیبا» و کاربرد آن در حوزه هنری فراتر رود و چون زیباشناسی برای برلینت امری تجربی است، برای گشودگی این دامنه، حالات زیباشناسی (ایجابی و سلبی) را مقوله بندی نمی نماید و به شناسایی حالات زیباشناسی می پردازد؛ بنابراین برلینت تجربیات حسی را که دارای ارزش مثبت نیستند با عنوان «تحت زیبایی» نام گذاری می کند. برلینت با معرفی مشخصه های نقدِمنفی در حوزه هنر، گستردگی زیباشناسی سلبی و اشکال گوناگون آن را در نسبت با نقد هنری آشکار می نماید. یکی ازاین گونه ها همان چیزی است که معمولاً «ذوق بد» نامیده می شود. با تبیین نسبت بین اخلاق و زیباشناسی سلبی، امکان ارزیابی اجتماعی و اخلاقی از ابژه های هنری و آلودگی های زیست محیطی پیش روی مخاطبان قرار می گیرد و با عبور از زیباشناسی ایجابی موضوعی نوین تحت عنوان «زیباشناسی سلبی فراتر از هنر» و تعمق در باب بحران محیط زیست برای مطالعه فراهم می نماید.  

یکی از چالش های جدیِ پیش روی نظام جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون، مسأله حجاب و اجباری یا اختیاری بودن آن است. خصوصاً در دهه اخیر که در تمامی اعتراضات، برداشتن حجاب به یکی از نمادهای مخالفت با سیاست های کشور تبدیل شده است. در بحبوبه های اعتراضات پاییز ۱۴۰۱، این فکر به ذهن رسید که پژوهشی پیرامون این موضوع انجام دهم. هدف اصلی این پژوهش، بررسی برخی آثار و پیامدهای اجتماعیِ مثبت و منفی بازنگری در سیاست های فعلی حجاب و اتخاذ سیاست حجاب اختیاری است. برای این منظور، با تعدادی از متخصصان و اندیشمندان علوم اجتماعی، مطالعات زنان و صاحب نظران دینی مصاحبه و گفتگو انجام شده است. روشی که در این پژوهش از آن استفاده شده، روش ارزیابی تأثیرات اجتماعی (به اختصار اتا) است. نتایج پژوهش نشان می دهد که تضارب آراء در میان نظرات آنان بسیار است. از تحلیل داده های به دست آمده چنین به دست می آید که دو نگاه و دیدگاه متفاوتی که از ابتدای انقلاب درباره حجاب وجود داشته، هنوز هم در کشور وجود دارد و هر دو گروه نیز ادله و استدلال های خود را دارند. در مجموع می توان گفت که برآورد تأثیرات احتمالی بازنگری در سیاست های حجاب و پیش بینی آینده کشور، به چند دلیل کاری بسیار دشوار است: اولاً مسأله حجاب، مسأله ای چندبُعدی است و از جمله مسائلی است که تصمیم گیری درباره آن نیازمند پژوهش های دیگری در زمینه سایر تأثیرات اجتماعی آن و نیز در زمینه های اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی، دینی و... است. ثانیاً، می بایست در این باره، نقش تهاجم فرهنگی غرب نیز مدنظر قرار گیرد و ثالثاً اوضاع اجتماعیِ فعلی ایران بسیار حساس است و هرگونه تصمیم عجولانه و اشتباه منجر به بروز مشکلات جدیدی خواهد شد. البته نکته حائز اهمیتی که در صحبت های اندیشمندان به چشم می خورد آن است که حتی کسانی که مخالف حجاب اختیاری هستند نیز، سیاست ها، تصمیمات و کارهای انجام شده در زمینه حجاب از ابتدای انقلاب تاکنون را غلط، غیرهوشمند و فاقد جهت گیری درست می دانند و لازم می بینند که تجدید نظری در آن ها صورت پذیرد.