امیر شریف یزدی

کولرهای آبی سهم قابل ملاحظه ای در پیک بار دارند. حدود 7 میلیون کولر آبی در مناطق مختلف کشور نصب شده و سالانه حدود 700هزار دستگاه در کشور تولید می شود. در کنار راه کارهای میان مدت و درازمدت بهبود بازده کولرها که عمدتاً متوجه بخش طراحی و تولید میباشد، باتوجه به بار غیرهمزمان حدود MW 3000 کولرهای آبی در پیک بار شبکه سراسری کشور، از طریق روش های ساده، کم هزینه و عملی مانند افزایش قطر پولی پروانه و کاهش قطر پولی موتور با هزینه ای حدود 30 مرتبه ارزانتر و حتی با روش نسبتاً پرهزینه جایگزینی موتورهای کم بازده با موتورهای پربازده با هزینه ای حدود 4 مرتبه ارزانتر میتوان حدود MW600 ظرفیت پیک بار کاهش داد. در این مقاله به تفکیک روش های ذکر شده، هزینه و مدت زمان تقریبی اصلاح کولرهای آبی، با فرض تامین متمرکز و با بهای مناسب تجهیزات بررسی میشود. همچنین اهمیت اشتغال زایی این جایگزینی نیز حائز اهمیت است: : درصورتی که یک تکنسین یا تعمیرکار در سال 1000دستگاه کولر را با روش های مذکور اصلاح نماید، حدود 2300نفر شغل برای 3 سال ایجاد خواهدشد.

گرمای زیاد هوا، خشکسالی، قطعی نیروگاه یا خطوط انتقال، موجب کمبود غیرمترقبه یا آنی تامین برق می شود. راه سنتی حل مشکل کمبود تولید، اعمال خاموشی به مشترکین است. ولی خاموشی بیش از یکی دو ساعت، ازنظر اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، قابل قبول نیست. راه دیگر، اجرای برنامه های کاهش سریع مصرف برق، با ترکیبی از اقدامات فنی بهبود بازده انرژی و تغییر رفتار مشترکین می باشد. طی سال های اخیر در کشورها و مناطق متعددی مانند برزیل، زلاندنو، نروژ، کالیفرنیا و توکیو، چنین برنامه هایی ظرف تنها چندروز تا چندماه، اجراشده؛ و3 تا20درصد تقاضای برق کاهش یافته، نکته مهم، کاهش تقاضا بدون خسارات قابل ملاحظه اقتصادی؛ برخلاف کشورهای بدون برنامه و سازمان دهی قوی، بوده است. صرفه جویی به دلیل افزایش احتمال حوادث اهمیت بیشتری یافته: تجدید ساختار و آزادسازی بازار برق موجب کاهش ظرفیت رزرو و آسیب پذیری بیشتر آن شده و تغییرات شدید آب وهوایی، تاثیر فزاینده ای بر این معضل داشته است. مدل سازی رفتار اجتماعی برای کاهش سریع مصرف، حتی در کشورهایی که به پایداری نسبی در میزان تقاضا رسیده اند، بسیار دشوار است و عملا همانند جعبه ای سیاه، ورودی و خروجی ها نشان داده می شوند. مشکل مضاعف کشور ما، تعرفه های ارزان برق و رشد دست کم6 درصدی مصرف، حتی در خاموشی تابستان 87 و علی رغم کاهش 50 درصدی روشنایی معابر، تبلیغات گسترده و خاموشی اجباری برخی صنایع بوده است. اگرچه در بهار 88 رشد نزدیک به صفر به دلایلی مانند توزیع گسترده لامپ های کم مصرف، خنکی حدود 4 درجه ای هوا نسبت به سال 87 (تاثیر هر درجه خنکی هوا حدود یک درصد کاهش پیک است) و رکود برخی صنایع؛ مشاهده شد، اما ریشه های اصلی رشد نامتعارف مصرف به قوت خود باقی هستند. در این مقاله برخی از زمینه های قابل الگوبرداری؛ به ویژه با توجه به توصیه های آژانس جهانی انرژی، و همچنین نتایج برخی اقدامات داخلی در مناطقی مانند یزد بررسی می شود.