علی چنگیزی

هدف: صنعت حمل و نقل بیشترین رشد را در تولید گازهای گلخانه ای دارا است و کاهش سهم آلاینده های تولید شده توسط این صنعت از مهم ترین چالش های برنامه های مقابله با تغییرات اقلیمی است. حمل و نقل هوایی به عنوان یکی از بخش های مهم و رو به توسعه در حمل و نقل جهانی، نقش مهمی در رشد اقتصادی بازی می کند. اما امروزه در این صنعت که با تولید گازهای گلخانه ای تاثیر زیادی بر تغییرات آب و هوایی می گذارد، به خط مشی ها و پژوهش های مرتبط با آن، در جهت کاهش تاثیرات حمل و نقل هوایی بر آب و هوا، توجه بسیاری شده است. بهبود عملکرد محیط زیستی صنعت هواپیمایی یکی از مسائل مهم این صنعت است. در ایران توجه به مسائل محیط زیستی در حمل و نقل هوایی به تازگی مورد نظر پژوهشگران و مدیران قرار گرفته است؛ با توجه به خلاء پژوهشی در این حوزه، تاکنون الگوی مشخصی شامل ابعاد و مولفه های خط مشی محیط زیستی، در صنعت حمل و نقل هوایی ارائه نشده است. بخش بزرگی از مسائلی که نتیجه عدم توجه به محیط زیست در حمل و نقل هوایی کشورمان بوده محصول نگاه بخشی و فقدان الگوی جامعی است که تمام ابعاد و مولفه های محیط زیستی در آن در نظر گرفته شده باشد و سیاستگذار با توجه به این الگو بتواند ضمن توسعه، پاسخگوی خواست رو به تزاید توجه به محیط زیست در سطح ملی و بین المللی باشد. مطالعه حاضر با هدف ارائه مدل معادلات ساختاری سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی انجام شده است. طراحی/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر هدف، اکتشافی-کاربردی و از نظر طرح اکتشافی متوالی، از نظر نوع، آمیخته (کیفی، کمی) و از نظر روش توصیفی-پیمایشی است. این پژوهش از نظر زمانی متوالی بوده و از منظر وزن نیز بیشتر متوجه مرحله اول است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 14 نفر از متخصصین حمل و نقل هوایی و محققین تغییرات اقلیمی است. جامعه آماری در بخش کمی شامل کارشناسان و مدیران سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان سیاستگذار اصلی صنعت حمل و نقل هوایی و به تعداد 331 نفر و حجم نمونه 178 نفر است. نمونه گیری در بخش کیفی به روش هدفمند و در بخش کمی به روش تصادفی ساده انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته است که تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و با استفاده از تحلیل مضمون براون و کلارک، تحلیل شدکه در قالب شش مرحله آشنایی با داده ها، شکل گیری کدهای اولیه، جست و جوی کدهای گزینشی، شکل گیری مضامین فرعی، اسم گذاری مضامین اصلی و گزارش گیری انجام و مدل اولیه با استفاده از مدل سه شاخگی تهیه شد. مدل در بخش کمی، با استفاده از پرسشنامه و استفاده از روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار اسمارت پی ال اس بررسی شد. یافته های پژوهش: یافته ها نشان می دهد سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی 4 بعد اصلی و 14 مولفه دارد. بعد ساختاری (889/0) بیشترین اهمیت را داراست، بعد زمینه ای (865/0) ، بعد محتوایی (756/0) و بعد محیط زیستی (466/0) در جایگاه بعدی قرار دارند. معیار نیکویی برازش مدل مفهومی تحقیق (662/0) نشان دهنده برازش قوی مدل است. به منظور خط مشی گذاری سبز در صنعت حمل و نقل هوایی بهتر است به ترتیب به ابعاد ساختاری، زمینه ای، محتوایی و محیط زیستی توجه شود. محدودیت ها و پیامدها: اگر تحقیق در شرکت های هواپیمایی انجام شود ممکن است نتایج دیگری به دست آید، شرکت های هواپیمایی به مباحث اقتصادی بیشتر اهمیت می دهند و نزد ایشان مسائل محیط زیستی از درجه چندم اهمیت برخوردار است. پیامدهای عملی: پژوهش حاضر می تواند به عنوان راهنمایی کاربردی برای توجه سیاستگذاران به ابعاد مختلف مسائل محیط زیستی در راستای توسعه پایدار عمل کند. ابتکار یا ارزش مقاله: پژوهش حاضر اولین تحقیقی است که مدل سیاستگذاری سبز در حمل و نقل هوایی را در ایران ارائه کرده و به شکل منسجم در اختیار سیاستگذاران این صنعت قرار می دهد. نوع مقاله: مقاله پژوهشی

امروزه توجه بسیاری به خط مشی ها سبز با هدف کاهش تاثیرات صنعت حمل و نقل هوایی بر محیط زیست شده است. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی موانع و چالش های خط مشی سبز در صنعت حمل و نقل هوایی است. این پژوهش از نوع کاربردی و از نظر هدف توصیفی است که با رویکرد آمیخته انجام شده است. در بخش کیفی ضمن مصاحبه نیمه ساختار یافته با 14 نفر از متخصصین که با روش نمونه گیری هدفند انتخاب شده بودند، داده های به دست آمده با روش تحلیل تم یا مضمون تحلیل شد. در گام بعدی پرسشنامه ای شامل 39 مانع و چالش به دست آمده از روش کیفی تهیه و بین خبرگانی که در مصاحبه شرکت کرده بودند توزیع شد. برای تائید عوامل از روش دلفی فازی و برای رتبه بندی از روش تاپسیس فازی استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که موانع و چالش های اجرای خط مشی سبز دارای سه معیار اصلی ساختاری، محتوایی و زمینه ای و 39 معیار فرعی هستند. یافته ها نشان می دهد به ترتیب معیارهای عمر بالای ناوگان هوایی، قدیمی بودن فن آوری اکثر ناوگان هوایی، ماهیت آلوده کننده صنعت حمل و نقل هوایی، فقدان برنامه ریزی بلند مدت، اولویت اقتصاد بر محیط زیست از جمله مهم ترین موانع و چالش های مهم خط مشی های سبز هستند. .

صنعت هوانوردی ایران ظرفیت کافی برای ارتقای جایگاه خود در جهان را دارد، اما ضریب استفاده از این ظرفیت ها در کشورمان ناچیز است. یکی از راه های جبرانش توجه به کیفیت آموزش هاست هدف از این تحقیق شناسایی چالش ها و موانع سیاستگذاری های آموزشی حوزه حمل و نقل هوایی است. این تحقیق از نوع آمیخته است. تحلیل کیفی با روش تحلیل مضمون انجام شده است. مصاحبه ها به طریق نیمه ساختار یافته به وسیله نمونه گیری هدفمند، تا رسیدن به اشباع نظری با 10 نفر از مدیران، استادان و کارشناسان برای یافتن موانع و چالش های پیش روی آموزش در حوزه حمل و نقل هوایی انجام شد، با تجزیه و تحلیل داده ها پنج مضمون اصلی شناسایی شد: منابع انسانی ناکارآمد، فقدان سیاستگذاری جامع، ضعف مدیریت، محیط ناپایدار، به روز نبودن فن اوری، ضعف آموزش و ارتباطات ناموثر. در بخش کمی، جامعه آماری شامل دانشجویان دانشکده صنعت هواپیمایی و به تعداد 280 است حجم نمونه 169 نفر محاسبه شد که با توجه به فرمول کوکران کافی است، تحلیل کمی با استفاده از آزمون تی و فریدمن انجام شد. با استفاده از آزمون تی تاثیرگذاری عوامل بررسی و تائید شد و با استفاده از آزمون فریدمن میزان تاثیر و اهمیت هر کدام معین شد، از بین مضامین اصلی ارتباط ناموثر بین بخش های مختلف صنعت هواپیمایی مهم ترین چالش و مانع سیاستگذاری در حوزه آموزش صنعت حمل و نقل هوایی است.