محمدعلی بحرینی زارج

دستیابی به اقتدار، رفاه و تولید ثروت از طریق به کارگیری فناوری های پیشرفته مانند فناوری نانو، از راهبردهای کلان کشور محسوب می شود. این تحقیق با هدف واکاوی چالش های همکاری راهبردی شرکت های صنعتی و بنگاه های جدید فناوری نانو در فرایند توسعه محصول جدید و راهکارهای رفع آنها انجام شده و با استفاده از روش مطالعه موردی چندگانه طولانی مدت به بررسی پنج فرایند همکاری میان شرکت های صنعتی و بنگاه جدید فناوری نانو از سال 1389 تا 1396، پرداخته شده است. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته با مدیران بنگاه های جدید و شرکت های صنعتی و بررسی مستندات مانند توافقنامه ها و صورت جلسات و برای تجزیه وتحلیل داده ها، از روش کدگذاری باز و محوری استفاده شد. برخی از چالش های همکاری عبارتند از عدم شناخت بنگاه جدید و شرکت صنعتی از یکدیگر و تفاوت نگاه دانشگاهی بنگاه و بینش سنتی شرکت صنعتی به نوآوری، طولانی شدن فرایند توسعه محصول جدید و پیچیدگی ها و هزینه های آن، ساده انگاری تولید محصولات مبتنی بر فناوری پیشرفته، ریسک ها و عدم اطمینان ها، بی عدالتی در تقسیم منافع حاصل از همکاری و عدم رغبت شرکت صنعتی به توسعه فناوری به حوزه های دیگر. مبتنی بر این چالش ها، راهکارهایی برای همکاری مؤثرتر ارائه شد.

هدف این مطالعه بررسی و شفاف سازی وضعیت شرکت های فناوری نانو ایرانی مبتنی بر جایگاه آن ها در زنجیره ارزش است. به این منظور رفتار کسب و کاری هر کدام از شرکت های فناوری نانو در بازه زمانی از ابتدای سال 1387 تا انتهای سال 1389 مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش، یک مطالعه توصیفی است که با استفاده از مفهوم زنجیره ارزش، قصد توصیف صنعت در حال شکل گیری نانو را دارد. در این تحقیق روش پیمایش طولی مورد استفاده قرار گرفته و در یک تمام شماری، کلیه شرکت هایی که به عنوان شرکت های فعال در حوزه فناوری نانو مورد مطالعه قرار داده است. جهت جمع آوری. داده ها، از مصاحبه های نیمه ساخت یافته، در سطح شرکت های نانو، مشتریان آن ها، شرکت ها یا سازمان های همکار آن ها مانند آزمایشگاه ها یا مراکز تحقیق و توسعه یا دانشگاه ها، مستندات رسمی و غیررسمی شرکت ها، مدارک، مکاتبات و گزارش های شرکت ها استفاده شد. تحلیل داده های جمع آوری شده نشان می دهد رویکرد کلی شرکت ها در حوزه فناوری نانو عرضه محور بوده است تا تقاضا محور. همچنین بعضی از شرکت های بالادستی زنجیره، فعالیت خود را به سمت تولید محصول نهایی گسترش داده و به فعالیت در پایین دستی زنجیره مشغول شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد وضعیت اقتصادی صنایعی که محصولات خود را با نانو بهینه کرده اند، از منظر سودآوری، بازگشت سرمایه و گردش مالی بهتر از شرکت های در ابتدا یا میانه زنجیره ارزش است. این مطالعه تصویر مناسبی از فعالیت شرکت های فناوری نانو برای سیاست گذاران و فعالان کسب و کار فراهم کرده و تقویت شرکت های واسطه نانویی و شرکت های صنعتی علاقمند به تولید مبتنی بر فناوری نانو و همچنین شراکت های راهبردی بین صنعت و شرکت های نانویی را توصیه می کند.