حمید ایران نژاد

استفاده از گوگرد به منظور کاهش pH خاک (حتی بطور موضعی) یکی از روشهای افزایش حلالیت عناصر تثبیت شده در خاکهای آهکی محسوب میشود. شرط بهره گیری از توان بالقوه گوگرد، حضور ریزجانداران اکسید کننده این ماده به ویژه باکتریهای جنس تیوباسیلوس در خاک میباشد.با توجه به اهمیت موضوع واهمیت کشت گیاه گندم در ایران طرح حاضر در ایستگاه تحقیقات خاک و آب کرج انجام گرفت. در یک آزمایش فاکتوریل با طرح کا ملا تصادفی تاثیر سه عامل خاک،گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس بر روی عملکرد بیولوژیک،عملکرد دانه و فسفر جذب شده گیاه مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش هشت تیمار گوگرد( مقداری از گوگرد که بتواند با 5/0، 1،2، 4،8،12،16 و20درصد مواد خنثی شونده خاک واکنش دهد) سه تیمار خاک( خاکهایی با درصد مواد خنثی شونده 5/8 ، 17 و 23درصد) و دو تیمار با وبدون باکتری تیوباسیلوس) در چهار تکرار منظور شدند و در کل در??? گلدان گیاه گندم کشت شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر اصلی مایه تلقیح تیوباسیلوس ، گوگرد و خاک بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، غلظت فسفر اندام هوایی گندم و مقدار فسفر جذب شده توسط بخش هوایی گندم در سطح یک درصد معنی دار می باشد. همچنین اثر متقابل باکتری و گوگرد بر عملکرد دانه گندم معنیدار بود،بطوریکه تیمار چهارم گوگرد(مقدار گوگردی که بتواند با 4 درصد مواد خنثی شونده واکنش دهد)همراه با مایه تلقیح تیوباسیلوس،عملکرد دانه گندم را 7/16 درصد نسبت به شاهد افزایش دادهمچنین اثر متقابل باکتری و خاک در سطح یک درصد بر غلظت فسفراندام هوایی گیاه(درصد) معنی دار گردید،بطوریکه تیمار خاک پسوه (دارای 17درصد مواد خنثی شونده)هنگامیکه با مایه تلقیح تیوباسیلوس همراه بود با غلظت فسفر 21/0درصد بیشترین غلظت فسفر اندام هوایی گیاه را به خود اختصاص داد، این تیمار غلظت فسفر اندام هوایی گیاه را 21/14 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بطور کلی مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس در مقایسه با شاهد تلقیح نشده عملکرد دانه،عملکرد بیولوژیک ،فسفر جذب شده و غلظت فسفر در بخش هوایی گندم را به ترتیب 74/14 ،0/15 ،40/34و60/12 درصد افزایش داد.سطوح سوم و چهارم گوگرد از لحاظ عملکرد دانه،عملکرد بیولوژیک و فسفر جذب شده بهتر از تیمار شاهد و سایر تیمارها ظاهر شده و با آنها تفاوت معنی دار نشان دادند ولی بین این دو تیمار تفاوت معنی دار وجود نداشت.