محسن نوش آذر

تبلیغات به عنوان یکی از عوامل مؤثر افزایش اعتبار شرکت و تقویت جایگاه اجتماعی شرکت در میان مشتریان و اجتناب مالیاتی است. همچنین، بر اساس نظریه نمایندگی، استدلال می شود که همپوشانی رئیس کمیته حسابرسی می توانند با توصیه به مدیریت برای کاهش سطح مشارکت در فعالیت های اجتناب مالیاتی، نقش نظارتی ایفا کنند یا بر اساس نظریه مبتنی بر منابع، به دلیل ارتباط و کانال های شبکه ای، رئیس کمیته حسابرسی همپوشان می توانند مدیران را برای اجتناب مالیاتی بیشتر تشویق کنند؛ لذا، پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین تبلیغات با میزان اجتناب مالیاتی باتوجه به نقش تعدیلی همپوشانی رئیس کمیته حسابرسی با توجه به نظریه های متضاد نمایندگی و مبتنی بر منابع در 142 شرکت (1172 شرکت - سال) پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1391 تا 1400 می پردازد. پس از اندازه گیری متغیرهای پژوهش از تجزیه تحلیل رگرسیون خطی چندمتغیره، برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شد. آزمون فرضیه نیز با استفاده از نرم افزار اقتصادسنجی Eviews و تکنیک های آماری داده های تلفیقی صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از آزمون های آماری پژوهش نشان می دهد که تبلیغات موجب کاهش اجتناب مالیاتی شرکت می گردد. به عبارتی؛ شرکت هایی که میزان هزینه و شدت تبلیغاتی بیشتری دارند، اجتناب مالیاتی پایین تری دارند. همچنین، نتایج نشان داد همپوشانی رئیس کمیته حسابرسی این رابطه را تضعیف می کند. یافته های این مطالعه بیانگر این است که تبلیغات به شکل گیری تصویر و شهرت شرکت در بین مشتریان کمک می کند. اگر شرکت به عنوان یک شرکتی که دارای رفتار اجتناب مالیاتی است تلقی شود، مزایای تبلیغات کاهش می یابد. آگاهی بیشتر مشتری ناشی از هزینه های تبلیغاتی بیشتر، احتمال اینکه مشتریان رفتارهای تهاجمی مالیاتی شرکت را بفهمند، افزایش می دهد. بنابراین، شرکت هایی که هزینه بیشتری برای تبلیغات انجام می دهند اجتناب مالیاتی کمتری دارند. همچنین، با توجه به نظریه مبتنی بر منابع رئیس کمیته حسابرسی همپوشان مزایای اجتناب مالیاتی را بیشتر از معایب آن که کاهش وجهه و اعتبار شرکت است، در نظر بگیرد و از تبلیغات به عنوان استراتژی برای بهبود وجهه شرکت و پنهان کردن رفتار فرصت طلبانه شرکت استفاده کند و همزمان به ایفای نقش های مشاوره ای برای انجام اجتناب مالیاتی بپردازد.

قانون گذاران نقص های اخلاقی را به عنوان یک عامل کلیدی در شکست حسابرسان در کشف تقلب مشتریان خود شناسایی کرده اند. تحقیقات قبلی همچنین ویژگی های اخلاقی و شک گرایانه را به عنوان عوامل بالقوه تعیین کننده شک حرفه ای شناسایی کرده اند که به عنوان «قضاوت های حسابرسی و تصمیم گیری هایی که ارزیابی شدید از خطر نادرست بودن یک ادعا را منعکس می کنند» تعریف شده اند. آرمان گرایی اخلاقی نگرش فرد را نسبت به پیامدهای یک عمل و اینکه چگونه پیامدها بر رفاه دیگران تأثیر می گذارد منعکس می کند، درحالی که شک و تردید به تمایل فرد به کسب شواهد قبل از این که به این نتیجه برسد که یک ادعا به درستی بیان شده است، مربوط می شود. تمایلات اخلاقی و شکاکانه یک فرد بر عملکرد برنامه ریزی تقلب او تأثیر می گذارد. ازاین رو، در پژوهش حاضر تأثیر مشترک آرمان گرایی اخلاقی و شک و تردید حرفه ای بر کشف تقلب حسابرسان دیوان محاسبات مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش حسابرسان در رده ها و پست های مختلف از حسابرس تا حسابرس کل در دیوان محاسبات کشور در بهار سال 1402 بودند و باتوجه به فرمول نمونه گیری کوکران حجم نمونه 269 نفر تعیین شد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که اولاً آرمان گرایی اخلاقی تأثیر مثبت بر کشف تقلب دارد. ثانیاً، شک و تردید حرفه ای تأثیر مثبت بر کشف تقلب دارد. ثالثاً، آرمان گرایی اخلاقی و شک و تردید حرفه ای به طور مشترک بر کشف تقلب حسابرسان تأثیر مثبت دارند.