حسین سنجری

کشور ما به دلیل قرارگیری در کمربند خشک عرض های جغرافیایی نیمکره شمالی به طور پیوسته از خشکسالی، خشکی و کم آبی رنج می برد. هر چند حدود دو سوم از پهنه جغرافیایی کشور در عرصه مناطق خشک واقع شده، ولی در دو دهه اخیر گسترش خشکسالی و کم آبی تمام کشور را تحت تأثیر قرار داده است. به طوری که این مسأله از دغدغه های مهم سیاستگذاران و برنامه ریزان گردیده که آثار مقابله با آن به وضوح در فصول مختلف برنامه های توسعه کشور در دو دهه اخیر مشهود است. تهیه و تنطیم روش های مقابله با خشکسالی و کم آبی و تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اقتصادی و اجتماعی آن نیازمند شناخت اثرات خشکسالی ها در پهنه های متفاوت جغرافیایی است . این تحقیق محدوده ای از بستر جغرافیایی شرق کشور در استان خراسان جنوبی را به عنوان منطقه مورد مطالعه اثرسنجی آثار اجتماعی خشکسالی بر فضاهای روستایی را مورد بررسی قرار داده است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ روش و ماهیت توصیفی -تحلیلی و از لحاظ جمع آوری داده ها اسنادی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق را 153 روستای بخش شوسف شهرستان نهبندان تشکیل می دهند که از این میان 38 روستا به عنوان جامعه نمونه انتخاب، و کار پرسشگری از 262 منتخب در این روستاها صورت گرفته است . برای تجزیه و تحلیل داده های مورد لزوم از نرم افزار های آماری SPSS و EXCEL و جهت پردازش داده ها از آزمونT تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد خشکسالی در بعد اجتماعی موجب افزایش مهاجرت، افزایش فعالیت های غیرقانونی، فقر و وابستگی بیشتر روستاییان به سازمان های حمایتی شده است . از این رو، برای مقابله با پیامدهای خشکسالی باید روش هایی همسو با شرایط منطقه ای از ابعاد زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی اتخاذ نمود.