صفیه السادات مظفری

: اهمیت رشد بهره وری کشاورزی در رشد اقتصادی بلندمدت کشورها از یک طرف و بالابودن سهم بخش کشاورزی در اقتصاد کشورهای اسلامی از طرف دیگر، اهمیت تحلیل رشد بهره وری کشاورزی کشورهای اسلامی را بیشتر نشان می دهد. مقاله حاضر با هدف تحلیل رشد بهره وری کل عوامل تولید کشاورزی کشورهای اسلامی در دوره 2019-1995 انجام شده است. در این راستا، از مدل رشد سولو و تکنیک داده های تلفیقی استفاده شد. بر اساس نتایج، تابع تولید کاب-داگلاس به عنوان بهترین فرم تابعی انتخاب گردید. همچنین، متغیرهای کود، سطح زیر کشت، موجودی سرمایه و اشتغال بخش کشاورزی اثر مثبت و معناداری بر تولیدکشاورزی کشورهای اسلامی دارند. به علاوه، تغییرات رشد بهره وری کشاورزی کشورها در سه گروه 1) با کمترین درجه توسعه یافتگی، 2) با درآمد متوسط 3) صادرکننده نفت بررسی شد. متوسط تغییرات رشد بهره وری کشاورزی گروه اول تا سوم به ترتیب، 4%-، 8/0% و 6/0% می باشد. منفی بودن رشد بهره وری گروه اول نشاندهنده در راستای توسعه پایدار نبودن بخش کشاورزی گروه مذکور است. گروه سوم نیز به دلیل تمرکز بر نفت رشد بهره وری کشاورزی پایین تری نسبت به گروه دوم دارند. همچنین تغییرات رشد بهره وری کشاورزی توگو، نیجر، کامرون، مصر، اردن، ایران و امارات منفی است که نشان-دهنده مسیر ناپایدار توسعه بخش کشاورزی این کشورها است. پیشنهاد می شود برای ارتقای رشد بهره وری و توسعه پایدار کشاورزی کشورهای اسلامی بر نوآوری های تکنولوژیکی تمرکز شود. همچنین با توجه به اهمیت بالای نیروی کار در تولیدات کشاورزی، به منظور بهبود بهره وری پایدار بخش کشاورزی دولت ها سرمایه گذاری در سرمایه انسانی را افزایش دهند.