علیرضا چگنی

در 3 دهه ی گذشته هرچند حمایت های دولتی از سرمایه گذاری در بخش دامپروری منجر به گسترش صنایع شیر و فرآورده های آن در کشور شده، ولی بی توجهی به فرآورده های دامی بومی از جمله لبنیات محلی موجب عدم توسعه ی این بخش از صنایع روستایی و عشایری و حتا از بین رفتن دانش بومی تولید برخی از این فرآورده ها شده است. موسسه ی تحقیقات علوم دامی کشور و مراکز پژوهشی وابسته، تلاش های زیادی برای شناسایی و معرفی محصولات لبنی محلی در کشور انجام داده اند. مجموع این پژوهش ها منجر به بهبود کیفیت و ایمنی برخی از این فرآورده ها از جمله پنیر لیوان، پنیر سیاه مزگی، پنیر کوزه یی و پنیر لاکتیکی شده است. هرچند در بسیاری از استان های کشور فرآورده های لبنی محلی مختلفی با سابقه ی تولید چند صد ساله وجود دارد ولی عدم معرفی آن ها به مصرف کنندگان، دستگاه های نظارت بهداشتی و صنعت، ادامه ی تولید آن ها را به مخاطره انداخته است. در این مقاله، بر پایه ی 30 سال پژوهش کاربردی در آن موسسه و مراکز پژوهشی مربوط، تلاش شده است تا ضمن معرفی این فرآورده ها، فرصت ها و پتانسیل بازار برای تجاری سازی این فرآورده ها در کشور مشخص و سازوکار پیشنهادی برای تجاری سازی و عرضه به بازار محصولات لبنی محلی ارایه شود. نویسندگان باورمندند که تولید تجاری این فرآورده ها موجب توسعه ی کارآفرینی و تضمین کیفیت محصولات محلی/ بومی و رونق اقتصادی روستاییان و جامعه ی عشایری می شود.