سید علی اجتهادی

دو کشور ایران و عراق به عنوان کشورهای مهم و تأثیرگذار در روندها و عرصه ژئوپلیتیک منطقه جنوب غرب آسیا می باشند که مناسبات این دو کشور دارای فراز و فرودهای خاص خود در هر دوره زمانی بوده است و با سقوط صدام حسین و حزب بعث و تغییر حاکمیت سیاسی در عراق شاهد بهبود مناسبات فی مابین بوده ایم و با توجه به اهمیت و کم و کیف روابط، شناسایی و تعیین عوامل مؤثر بر روابط و مناسبات دوجانبه در آینده دارای اهمیت دوچندان می باشد. در همین راستا در این مقاله در راستای پاسخ به این پرسش که بر مبنای نظریه پیوستگی جیمز روزنا از میان عوامل تأثیرگذار بر روابط ایران و عراق، مهم ترین و تأثیرگذارترین عوامل کدامند؟ با استفاده از مطالعه سوابق و پیشینه تحقیقات انجام یافته و استفاده از نظر تعداد 20 نفر از خبرگان، مهمترین عوامل مرتبط با متغیرهای پنجگانه مدل پیوستگی جیمز روزنا شامل: فرد، نقش، حکومت، جامعه و محیط شناسایی و تعیین و در نهایت برآورد و تحلیل مربوط به هر متغیر انجام گردید. بر طبق یافته ها: دو کشور ایران و عراق، به عنوان کشورهای در حال توسعه ای مطرح می باشند که تصمیم گیری در این نظام ها انفرادی است و بیشتر متکی بر تصمیمات فردی می باشد و علاقه مندی هایی در درون این قبیل از دولت های در حال توسعه وجود دارد که حتی از ملیت و سرزمین برای رهبران این دولت ها مهم تر است، از قبیل: ایدئولوژی، قومیت، مذهب و... و لذا رهبران سیاسی این کشورها عمدتا علاقه دارند با نظام های سیاسی دیگر که نگرانی های مشابهی دارند متحد شوند و روابط دوجانبه را پی ریزی نمایند. نتایج حاکی از آن است که متغیر فرد و متغیر محیطی و عوامل مرتبط به آن ها بیشترین نقش و تأثیر را در تنظیم سطح روابط ایران و عراق در دهه آینده خواهد داشت.