ابراهیم کاردگر

سهم بازار بیمۀ عمر و پس انداز از پرتفوی صنعت بیمه، یکی از معیارهای توسعه یافتگی کشورها به حساب می آید. همواره سهم این رشتۀ بیمه ای از حق بیمۀ تولیدی صنعت بیمه در ایران کمتر از 16درصد بوده است که در مقایسه با سهم بیش از 50درصدی در جهان بسیار پایین است. هدف از این پژوهش، استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم برای ارائۀ مدلی پویا به منظور تحلیل فروش بیمۀ عمر و پس انداز، با توجه به ساختار ویژۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعۀ ایران و ساختار شرکت های بیمه در کشور است. به این منظور، ازطریق مرور مطالعات پیشین و مصاحبه با کارشناسان صنعت بیمه، متغیرهای مؤثر بر فروش بیمۀ عمر و پس انداز در شرکت های بیمه و روابط متقابل بین آنها بررسی شد، سپس عوامل مؤثر بر مسئله شامل شرکت بیمه، شبکۀ فروش، رقبا، افراد جامعه و بیمۀ مرکزی به همراه متغیرهای کلیدی مربوط به آ نها شناسایی شد. مدل علی حلقوی و نمودار حالت-جریان سیستم فروش بیمۀ عمر و پس انداز در ایران با استفاده از نرم افزار ونسیم ترسیم، فرمول بندی و اعتبارسنجی شد. با شبیه سازی در یک افق ده ساله، نتایج براساس چهار سناریو مشخص و تحلیل شد. براساس نتایج، وصول حق بیمه، نرخ سرمایه گذاری و سودآوری ذخایر ریاضی، نرخ سرمایه گذاری بیمۀ مرکزی از محل درآمدهای دریافتی از بیمۀ عمر و پس انداز برای معرفی و آگاهی افراد جامعه از مزایای محصول، بر سهم حق بیمۀ تولیدی و تعداد بیمه نامۀ عمر و پس انداز تأثیرگذار است، برخلاف انتظار، بهرۀ بانکی تأثیر چندانی ندارد. ضمن اینکه بیمۀ مرکزی می تواند نقشی مؤثرتر از شرکت های بیمه بر ایجاد جذابیت این رشته در میان سهامداران شرکت بیمه، شبکۀ فروش و جامعه داشته باشد.

ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔیﺮی ﺭیﺴک ﺫﺧﺎیﺮ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ یکی ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ موثر ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺑیﻤﻪﮔ ﺮ ﻭ ﺗ ﻮﺍﻧﮕﺮی ﻣﺎﻟی ﺷﺮکﺖﻫﺎی ﺑیﻤﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣیﺷﻮﺩ. ﺍﺭﺯﺷیﺎﺑی ﺑﺪﻫیﻫﺎی ﺑیﻤﻪﺍی ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤی ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺑیﻤﻪﮔﺮ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮی ﻣﺎﻟی ﺷﺮکﺖ ﺑیﻤﻪ ﺩﺍﺭﺩ. ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺮک ﺰی ﺍﺭﺯﺷ یﺎﺑی ﺑ ﺪﻫیﻫ ﺎی ﺑیﻤﻪﺍی، ﺍﺭﺯیﺎﺑی ﺫﺧﺎیﺮ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻣﻌ ﻮﻕ است ﻭ ﺍﺭﺯی ﺎﺑی ﺩﺭﺳ ﺖ ﺫﺧ ﺎیﺮ ﺧﺴ ﺎﺭﺕ ﻣﻌ ﻮﻕ به ﺑیﻤﻪﮔﺮﺍﻥ ﺍیﻦ ﺍﻣکﺎﻥ ﺭﺍ ﻣیﺩﻫﺪ کﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﺴﺎﺭﺕﻫﺎی ﺁﺗی ﺣﺎﺷیﻪ ﺍﻣﻨ ی ﺩﺍﺷ ﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻋ یﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎیﻪ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍی ﺳﺮﻣﺎیﻪﮔﺬﺍﺭی ﻭ ﻋﻤﻠیﺎﺕ ﺑیﻤﻪﮔﺮی ﺩﺭ ﺍﺧﺘیﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍی ﻦ ﻣﻄﻠ ﺐ ﺍﺭﺍﺋ ﻪ ﺭﻭﺷ ی ﺩﻗی ﻖ ﻭ ﺩﺭ ﻋ یﻦ ﺣ ﺎﻝ ﻗﺎﺑ ﻞ ﺍﺳ ﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ک ﺎﺭﺑﺮﺩی ﺑ ﺮﺍی ﺷﺮکﺖﻫﺎی ﺑیﻤﻪ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤیﺖ ﻣیﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺭ ﺍیﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، از روش ماتریس مثلثی (نردبانی) به منظور پیشبینی خسارت معوق برای سالیان آتی استفاده شد. این روش مبتنی بر پراکنش تعداد خسارت و مبلغ حواله پرداختی طی سنوات گذشته میباشد و با بهرهگیری از الگوی ایجاد شده مبلغ خسارت معوق از تجمیع درایه-های قطر اصلی ماتریس مربعی استخراج میشود. برای ارزیابی مدل جدید، مجموعه دادههای مربوط به شرکت بیمه دانا در نظر گرفته شده است؛ با استفاده از این مجموعه دادهها و شبیهسازی ذخیره خسارتها با مدل نردبان زنجیرهای اصلاح-شده، نشان داده شده است که استفاده از این مدل، برآورد نزدیکی با مقدار واقعی ذخیره خسارت مورد نیاز برای سالهای آتی دارد.

اهمیت بیمه های زندگی در توسعه ی صنعت بیمه، رشد اقتصادی، تأمین مالی، توسعه ی انسانی و شاخص های رفاه از منظر پارادایم های مختلف اقتصادی از یک سو و مواجهه ی کشورهای توسعه یافته و نوظهور برای سیاست گذاری های تحول گرا از سوی دیگر، بر کسی پوشیده نیست. این مهم در تبیین وجوه قدرت مند و اثرگذار بیمه ی زندگی در رشد معنادار ضریب نفوذ بیمه در کشورهای پیشرفته و نوظهور پیشران است که می تواند نقشه ی راهی برای نیل به یک نتیجه ی عملی در تحقق یک تحول معنی دار در توسعه ی بیمه های زندگی در کشور، ترسیم نماید. بررسی تجربه بازارهای نوظهور، که موتور پیشران اقتصاد دنیا هستند و تبیین وجوه توسعه ای بیمه های زندگی که نگرش های جامع نگر، چندبعدی و توسعه گرا را برای یک تغییر معنی دار رقم خواهد زد، اساس تحقیق حاضر را شکل داده است. براساس نتایج تحقیق با اطمینان می توان گفت که بسترها و نهادهای زیرساختی توسعه ای برای یک تحول بنیادی در توسعه ی بیمه های زندگی، که بنیان رشد و گسترش صنعت بیمه می باشد، فراهم آمده و حلقه ی نهایی که این کنش جمعی را به سرانجام عمل می رساند، تغییر نگرش نهاد حاکمیت به منظور ارائه ی سیاست ها و طرح های تحول گرا در حوزه ی بیمه های زندگی است.

به موجب ماده 8 آیین نامه شماره 74 بیمه تکمیلی درمان، که شرکتهای بیمه از ابتدای سال ۱۳۹۰ ملزم به اجرای آن شدند، به شرکتهای بیمه گر این امکان داده می شود که از گروه هایی با اعضای کمتر از ۵۰ نفر آزمایش و معاینه پزشکی به عمل آورند و با توجه به پرسشنامه سلامتی یا معاینات انجام شده، از بیمه کردن فرد یا افرادی از بنگاه و یا ارائه پوشش هزینه زایمان و بیماریهایی که سابقه قبلی دارند، خودداری کنند. هدف این تحقیق بررسی تأثیر این ماده بر میزان کژگزینی در بنگاه های کوچک، با استفاده از داده های ثبتی بیمه گذاران درمان گروهی یک شرکت بیمه ای طی سالهای 1390-1395 است. برای بررسی فرضیه تحقیق، که بیان می کند اجرای ماده 8 این آیین نامه باعث کاهش کژگزینی در بنگاه های کوچک می شود، از روش طراحی مطالعه ناپیوستگی رگرسیونی استفاده شده است. نتایج این تحقیق حکایت از این دارند که اجرای این آیین نامه تأثیری بر کاهش کژگزینی در بنگاه های کوچک ندارد. به علاوه، اجرای این آیین نامه باعث ایجاد انگیزه در گروه های بیمه شده برای افزایش تعداد کارکنان متقاضی بیمه شان تا سطح نقطه آستانه (۵۰ نفر) می شود .

مطالعات متنوعی با رویکرد تحلیل و ارزیابی ریسک در بیمه صورت گرفته ولی کمتر به جنبه های شناختی و حقیقی مفهوم عدم اطمینان و ریسک توجه شده است. نقش شرکت های بیمه ای در پوشش عدم اطمینان های موجود، در چارچوب قراردادهای حقوقی متبلور می گردد. بنابراین واحد سنجش معاملات بین بیمه گر و بیمه شده، مبادله می باشد. اطلاعات ناقص و نامتقارن، در قالب عقلانیت محدود، بیشترین سهم را در ایجاد هزینه های مبادله ناشی از انتخاب نامساعد و مخاطرات اخلاقی ایفا می کند. رویکرد اقتصاد هزینه مبادله که مبتنی بر نگرش اقتصاد نهادی جدید می باشد، مهمترین روش برای تبیین، تحلیل و راه های کاهش هزینه های مبادله (ناشی از نهادهای رسمی و غیررسمی) و به تبع آن ریسک های مرتبط خواهد بود. شواهد بسیاری وجود دارد که با درک عمیق از مفهوم هزینه مبادله و عوامل نهادی مؤجد آن، می توان بخش عمده ای از ریسک های مربوطه را شناسایی و به طور پایداری کنترل و مدیریت نمود. همچنین نقش نهاد دولت در مدیریت ریسک از منظر وظایف حاکمیتی، قانون گذاری و سیاست گذاری در کاهش زمینه های بروز هزینه های مبادله در نهادهای پائین دستی، از اهمیت بنیادینی برخوردار است. بنابراین می توان ساختار مدیریت ریسک را بر اساس رویکرد اقتصاد هزینه مبادله و توجه به زوایای پنهان که ناشی از بروز مخاطرات اخلاقی می باشد همراه با نظام های استاندارد ارزیابی ریسک، طراحی و سازماندهی کرد.

مطالعات متعددی در خصوص رابطه بین بیمه زندگی و رشد اقتصادی، مبتنی بر نگرش های اقتصاد مرسوم و در چهارچوب الگوهای کلان رشد اقتصادی صورت پذیرفته، ولی کمتر به جنبه های توسعه ای آن توجه شده است. تحقیق حاضر می کوشد تا با طرح نگاهی توسعه ای، ابعاد دیگری از اثرات بیمه زندگی بر تولید ملی را تبیین و تحلیل نماید. بر این اساس، از شاخص توسعه انسانی به عنوان یکی از شاخص های توسعه ای برای ارزیابی تأثیر بیمه های زندگی بر تولید ملی، استفاده کرده و روابط علّی بین آنها را تبیین و تحلیل نمودیم. نتایج نشان داد که یک علیت غیر خطی دو طرفه بین شاخص توسعه انسانی و سرانه بیمه زندگی وجود دارد. همچنین نتایج نشان دهنده اثر معنادارتر بیمه زندگی بر توسعه انسانی در ایران است.