اکبر مهرجونژاد

جهت شماتیک نمودن سطح آسیب پذیری ناشی از سیلاب در شهر بابل، از مدل تحلیل سلسله مراتبی با متغیرهای نوع کاربری اراضی، میزان فرسودگی بافت، فاصله از شبکه ارتباطی، فاصله از رودخانه، ارتفاع رواناب، شیب، تراکم آبراهه و ارتفاع بهره گرفته شد. اولویت بندی و تعیین روابط بین این متغیرها با آسیب پذیری، از طریق روش AHP انجام گرفت و بر اساس نظرات کارشناسی، ماتریسی به ابعاد 7×7 جهت تعیین وزن معیار متغیرها برای تهیه نقشه آسیب پذیری ایجاد شد. وزن های معیار برای عامل های نوع کاربری اراضی و میزان فرسودگی بافت 35/0، فاصله از شبکه ارتباطی 24/0، فاصله از رودخانه 16/0، ارتفاع رواناب 10/0، شیب 07/0، تراکم آبراهه 044/0 و برای متغیر ارتفاع 03/0 محاسبه شده است؛ بنابراین، نوع کاربری اراضی و میزان فرسودگی بافت بیش ترین و ارتفاع کم ترین وزن را در تهیه نقشه آسیب پذیری دارند. پس از محاسبه وزن نسبی و با استفاده از معادله بدست آمده از ضرایب متغیرها، نقشه آسیب پذیری سیلاب شهر بابل با استفاده از فرمت های تحلیلی در محیط ArcMap در پنج طبقه آسیب پذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد تهیه گردید. طبقه آسیب پذیری خیلی زیاد، منطبق بر پهنه های بافت قدیمی شهر و بخش هایی از آن است که بیش ترین تراکم ساختمان های مسکونی و شبکه معابر یا به عبارتی سطوح نفوذناپذیر را دارند. پهنه های آسیب پذیری خیلی زیاد بیش تر در مرکز شهر و حریم رودخانه قابل مشاهده می باشد. این در حالی است که گسترش اراضی باغی و کشاورزی و کاهش تراکم سطوح نفوذناپذیر (کاربری مسکونی و معابر) سبب کاهش آسیب پذیری سیلاب در بخش های حاشیه ای شهر شده تا جایی که طبقه آسیب پذیری خیلی کم منطبق بر همین بخش ها بوده است. در مجموع قرار گرفتن 38 درصد از مساحت شهر بابل در رده های آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد، نشان از آسیب پذیری نسبتاً بالای این شهر در برابر بروز سیلاب دارد.