مهشید جهانی

امروزه اصلی ترین دارایی شرکت های فناور و دانش بنیان، دارایی های فکری است. این شرکت ها علاوه بر مدیریت دارایی های ملموس و متداول، نیازمند وجود توانمندی مدیریت دارایی های فکری در سبد توانمندی های خود هستند. از این رو در ابتدا باید بتوانند دارایی های فکری خود را ممیزی نمایند. اما سؤال اصلی این است که چه چارچوبی برای مدیریت دارایی های فکری و نحوه بکارگیری و پیاده سازی آن در شرکت های دانش بنیان وجود دارد؟ با در نظر داشتن اینکه حوزه زیست فناوری در ایران یکی از حوزه های پیشرو در ایجاد شرکت های دانش بنیان بوده است، هدف این مقاله ارائه چارچوبی برای ممیزی مدیریت دارایی های فکری در شرکت های دانش بنیان به طور کلی و بررسی دقیق تر آن در حوزه مذکور است تا با شناسایی وضع موجود مدیریت دارایی های فکری در آنها و مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت موجود در ساختار اجرایی شان، راهکارهایی برای ارتقاء سطح مدیریت دارایی های فکری در شرکت های دانش بنیان این حوزه، ارائه دهد. روش تحقیق بکاررفته در این مقاله، پیمایشی و ابزار گردآوری داده های آن، مصاحبه با خبرگان و پرسشنامه بوده که برای تحلیل داده های گردآوری شده از روش تحلیل تم استفاده شد. بر این اساس، شاخص های اصلی چارچوب ممیزی مدیریت دارایی های فکری تحت عناوین توانمندی رهبری و مدیریت دارایی های فکری در سازمان، میزان ساختارمندی مدیریت دارایی های فکری در سازمان، توانمندی شناسایی و احصاء دارایی های فکری سازمان، توانمندی حفاظت از دارایی های فکری سازمان، توانمندی تجاری سازی دارایی های فکری سازمان و نهایتاً توانمندی رصد و پایش دارایی های فکری رقبا و سایر بازیگران شناسایی شد. پس از وزن دهی شاخص های شناسایی شده، از روش مقایسه های زوجی مشخص شد که وضعیت شرکت های دانش بنیان حوزه زیست فناوری از منظر مدیریت دارایی های فکری بسیار ضعیف می باشد. در نهایت هم توصیه هایی به ستاد توسعه زیست فناوری ایران و مدیران شرکت های مورد مطالعه ارائه شده است.