علیرضا زرافشانی

نظریه امکان فقری از نوآوری های ملاصدراست. امکان فقری همان نیاز ذاتی ممکنات است، که برپایه آن هیچ استقلالی برای معلول قابل تصور نیست تا جایی که تصورِ ذهنی حقیقتِ معلول، بدون تصور علتش ممکن نیست. طراحی چنین نظریه بدیعی قطعاً آثار نظری و عملی فراوانی درپی دارد که موجب تحول و دگرگونی مسائل بالادستی می شود. این پژوهش به بررسی پیامدهای ادراک امکان فقری در سبک زندگی توحیدی می پردازد. البته این آثار به نظری و عملی، و آثار عملی به فردی و اجتماعی دسته بندی می شوند و تحقیق کنونی تنها آثار عملیِ فردی را پیگیری می کند. دیدگاه امکان فقری مباحثی چون ایثار، دفع تکبر، اصالت یافتن دعا، ترک محبت ماسوا و نترسیدن از غیر خداوند را از پایه دگرکون می کند؛ در برخی از آن ها حلّال شبهات است و در برخی دیگر با ایجاد ذهنیتی جدید، تصویری نوین از مسئله به دست می دهد؛ برای نمونه، امکان فقری روشن می کند که دعا مقتضای ذات سراسرْ فقر آدمی است، نه ابزاری برای دستیابی به خواهش های نفسانی. چنان که باور عمیق به اینکه همه مخلوقات کاملاً به خدا نیازمندند، ترس از بزرگ ترین قدرت ها را از دل برمی کند و برای انجام وظایف الهی دلیری به ارمغان می آورد.