فاطمه کامیابی

عتاب الغافلین، به نظم و نثر، اثر میرزا غلامرضای قاصر کرمانی، شاعر عصر بازگشت ادبی است. این اثر محتوی 326 رباعی  است. رباعیات قاصر کرمانی اغلب سرتیتر دارند و تمامی سرتیترهای رباعیات  در فضائل و رذایل اخلاقی هستند. مضامین رباعیات تحت تأثیر اندیشه دینی و مذهبی قاصر قرار دارد و هدف قاصر در رباعیات توجه به جنبه تربیتی و آموزشی در این قالب ادبی است. یکی از مضامین مذهبی در ادب و هنر اسلامی، مضمون نماز است که در نگاره های اسلامی نیز موردتوجه بوده است. این پژوهش به روش تحلیل توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخگویی به این پرسش است که در رباعیات قاصر، کدام قسم از فضائل اخلاقی مورد تأیید است؟ و رذایل اخلاقی کدام هستند؟ در نگاره های اسلامی مضمون نماز چه بازتابی داشته است؟ براساس دستاورد تحقیق،  در این کتاب میزان پرداخت به فضایل اخلاقی به مراتب بیشتر از رذایل اخلاقی است. در واقع تأکید بر فضائل اخلاقی، خود به خود منجر به رد و نکوهش رذیلت ها می شود. آبشخور تعالیم اخلاقی  قاصر کرمانی  دین و تعالیم الهی است، لذا هدف نظام اخلاقی قاصر کرمانی یک نظام دینی است؛ از این رو شاعر کوشیده است تا جهت تبیین بهتر مفهوم اندرزی و حکمی رباعیات در ذهن مخاطب به آیات قرآن و احادیث نبوی استشهاد کند. مضمون نماز به عنوان یکی از مهم ترین مضامین دینی و اخلاقی اسلامی در نگاره های اسلامی بازتاب روشنی داشته است.اهداف پژوهش: برسی اندیشه دینی قاصر کرمانی در نسخه خطی عتاب الغافلین.بررسی اندیشه دینی قاصر کرمانی در نماز با تأکید بر نگاره های اسلامی.سؤالات پژوهش:اندیشه دینی قاصر کرمانی در نسخه خطی عتاب الغافلین چگونه است؟جایگاه نماز در مضامین نگاره های اسلامی چگونه است؟

صحیفه قاصریه اثر قاصر کرمانی از شاعر عصر بازگشت ادبی است. این نسخه خطی شامل پنج مقتل در رویدادهای کربلا و در چهار هزار بیت سروده شده است. یکی از رایج ترین شیوه های بهره گیری از آیات قرآن کریم در شعر، اقتباس و انواع آن است. قاصر کرمانی در صحیفه خود از آیات قرآن کریم، بهره جسته است. او  در استفاده از آیات قرآنی زیاده روی نمی کند، و همواره جانب اعتدال را نگه می دارد. از سوی دیگر، او آیات را برای اثبات مدعای خویش به کار می گیرد. با مطالعه  صحیفه قاصریه می توان به میزان دانش و تسلط قاصرکرمانی به آیات قرآن کریم پی برد. پژوهش حاضر تلاش دارد تا با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر ابزار کتابخانه ای به این سوؤل پاسخ دهد که کدام یک از اقسام اقتباس در صحیفه قاصریه، کارکرد و بسامد بیشتری دارد؟مضامین قرآنی و مقتل نویسی چه بازتابی در پرده خوانی دوره قاجار داشته است؟ براساس نتایج تحقیق، قاصر کرمانی در صحیفه قاصریه اغلب از معنی و مضمون آیات قرآن کریم بهره گرفته است. اقتباس وی از قرآن کریم نوعی اقتباس آزاد و غیرمستقیم محسوب می شود؛ این امر دال بر توانایی و انس و الفت شاعر با قرآن کریم است و چنین اقتباسی را باید اقتباس خلاق نامید. بررسی مضامین پرده خوانی دوره قاجاری نیز حاکی از امتداد کاربست مفاهیم قرآنی در این هنر است. اهداف پژوهش: بررسی مفاهیم قرآنی در مقتل های نسخه خطی صحیفه قاصریه. بررسی مقتل های نسخه خطی صحیفه قاصریه بر پرده خوانی قاجاری. سؤالات پژوهش: مفاهیم قرآنی در مقتل های نسخه خطی صحیفه قاصریه چه جایگاهی داشته است؟ مضامین قرآنی و مقتل های صحیفه قاصریه چه بازتابی بر پرده خوانی قاجاری داشته است؟