تورج درخشان فر

جهان بینی و یا به عبارتی نوع برداشت، دریافت و احساس درباره هستی و محیط پیرامون خود، در رویکرد اسلام و غرب تفاوت های بنیادی دارد که بر رسالت سازمان ها در دو رویکرد تفاوت هایی ایجاد می کند. لذا هدف این مطالعه تبیین و مقایسه پیش فرض های جهان بینی در رویکرد اسلا می و رویکردهای رایج غربی و کاربرد آن در سازمان و مدیریت است. در این راستا ابتدا جهان بینی اسلا می با جهان بینی غربی براساس مفروضات معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی، روش شناسی و ارزش شناسی مقایسه شده و سپس کاربرد آن در سازمان و مدیریت بیان گردیده و در نهایت نتیجه گیری انجام شده است. برای دست یابی به این هدف از روش تبیینی−تحلیلی و ابزار گرد آوری داده ها از نوع اسنادی استفاده شده است. براساس تتبعات صورت گرفته و مقایسه های انجام شده مشخص شد که جهان بینی اسلا می و غربی در این پیش فرض ها تفاوت های ریشه ای دارند و همین تفاوت هاست که باعث شده نگاه ها به جهان و محیط پیرامون و در نهایت نوع نگاه به سازمان و مدیریت متفاوت باشد. براساس نتایج در جهان بینی غربی انسان موجودی مادی است و در رابطه با انسان های دیگر معنا می شود؛ ولی در رویکرد اسلامی انسان موجودی چند بعدی است که هویتش را از خدا به دست می آورد. علی رغم معرفت شناسی های رایج در غرب، رویکرد اسلامی مبتنی بر رویکرد عقل گرایی خلاقانه است. در هستی شناسی رویکرد غربی متفاوت به هستی و جهان می نگرند؛ ولی در رویکرد اسلام خالق تمام جهان و هستی خداست. در رویکرد اسلامی تکثرگرایی روش شناختی وجود دارد و در بحث ارزش شناسی بحث نیت مطرح می شود. بر این اساس مدل مدیریت اسلامی تنها براساس جهان بینی اسلامی می تواند امکان پذیر شود و تناقض در نوع جهان بینی و نحوه مدیریت می تواند پیامدهای نامناسبی برای سازمان داشته باشد.

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش اخلاق حرفه ای در سلامت سازمانی با میانجی گری رفتار شهروندی سازمانی انجام شده است. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف نظری - کاربردی و ازنظر روش در زمره پژوهش های توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه کارکنان آموزش وپرورش یاسوج شامل 550 نفر بود که از این تعداد با استفاده از جدول مورگان، 230 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های اخلاق حرفه ای گریگوری و همکاران (1990)، سلامت سازمانی ترک زاده و بصیری (1394) و رفتار شهروندی سازمانی پادساکف و همکاران (1990) بود. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS24 و Smart-PLS تجزیه و تحلیل شد. برای بررسی وضعیت متغیرهای مورد بررسی از آزمون t تک متغیره، برای بررسی همبستگی بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی نقش واسطه ای از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج t تک نمونه ای نشان داد که میانگین نمره اخلاق حرفه ای، رفتار شهروندی سازمانی و سلامت سازمانی در کل و مؤلفه های آن (به جز مؤلفه پشتکار و جدیت در کار از اخلاق حرفه ای) در سازمان آموزش وپرورش از میانگین نمره نظری (3/00) به طور معناداری بیشتر می باشد. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد بین متغیرهای اخلاق حرفه ای، سلامت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کل ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد (0/001>p). نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد اخلاق حرفه ای بر سلامت سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارد (0/05=p) ولی اخلاق حرفه ای بر سلامت سازمانی از طریق رفتار شهروندی سازمانی اثر معناداری ندارد. بنابراین رفتار شهروندی سازمانی در رابطه بین اخلاق حرفه ای و سلامت سازمانی نقش واسطه گری ندارد.