اسحاق سازمند

بررسی توان علوم بلاغی فارسی در تبیین انواع متون - اعم از متون نوشتاری، شنیداری و دیداری- موضوعی است که از جنبه بازتعریف علوم بلاغی مهم بنظر می رسد. با این رویکرد، متونی مانند تبلیغات، باید مورد بررسی های نشانه شناسانه قرار گیرد و شگردهایی که با هدف تأثیرگذاری بر مخاطب در آنها بکار رفته، تبیین شوند. از نمونه های متون پر مخاطب، آگهی های تلویزیونی هستند که تلاش می کنند در مدت زمانی کوتاه، بیشترین تأثیر را بر بیننده داشته باشند. مسئله این پژوهش، تبیین چگونگی تأثیرگذاری متون پویش ایران من با استفاده از شگردهای بلاغی کهن و نو است. این پویش مدتی است که از سیمای ج.ا.ا، با هدف تقویت وحدت ملی و نشان دادن عظمت و زیبایی های ایران، درحال پخش است. همچنین امکان تطبیق صناعات بلاغی نوشتاری در متون تصویری، از دیگر نکاتی است که در ادبیات فارسی کمتر به آن توجه شده است. این مقاله با روش تحلیل محتوای کیفی و بررسی نشانه شناسانه معلوم می کند که در این متون، علاوه بر شگردهای بلاغت سنتی (مانند نماد، استعاره و مجاز)، از شگردهای تأثیرگذار دیگری نیز استفاده شده که عبارت اند از: ویژگی های ساختاردهنده (مانند استفاده موثر از شخصیت ها، نمادها)، بن مایه ها و استفاده از ویژگی های شنیداری (موسیقی، انواع صداها و صدای راوی).