اسماء عیدی

توسعه پایدار گردشگری روستایی مستلزم وجود الگو و راهبرد مشخص برای نیل به اهداف پیش بینی شده است. ازاین رو هدف این تحقیق برنامه ریزی راهبردی توسعه پایدار گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی با بهره گیری از فن SWOT-TOWS است. جامعه آماری تحقیق، 101 نفر از کارشناسان و متخصصان گردشگری روستایی در استان آذربایجان شرقی بودند که به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. طبق یافته های تحقیق، وجود شبکه های آب، برق و گاز، هرم سنی جمعیت ساکن در روستا، افزایش تمایل برای استفاده از طبیعت به منظور کسب آرامش و تغییر و تبدیل کاربری و پوشش زمین و تسریع فرایند فرسایش در روستاها به ترتیب به عنوان مهم ترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شدند. بر اساس نتایج تحقیق، مهم ترین راهبردهای توسعه پایدار گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی به ترتیب شامل برگزاری جشنواره های محلی مانند جشنواره گل محمدی، جشنواره بازی های محلی و غیره، ساماندهی بازارچه های محلی صنایع دستی و توسعه بوم گردی در مناطق روستایی بود. بنابراین از طریق اجرای برنامه های متنوع گردشگری روستایی و همچنین تنوع بخشی معیشت روستاییان می توان شاهد تحول اساسی در اقتصاد روستایی مبتنی بر گردشگری بود.

گردشگری و محیط زیست وابستگی متقابل دارند. به همین دلیل توسعه و مدیریت گردشگری، به گونه ای که با محیط سازگار باشد، عامل اساسی در دستیابی به توسعه پایدار به شمار می آید. هدف از این پژوهش ارزیابی پایداری زیست محیطی گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی بود. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ چگونگی جمع آوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری در استان آذربایجان شرقی بودند (819=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه ی آماری 265 نفر محاسبه گردید. به منظور دستیابی به نمونه آماری در هر یک از روستاهای منتخب از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب استفاده شد. برای دستیابی به هدف تحقیق در مرحله اول شاخص های پایداری زیست محیطی گردشگری با استفاده از روش تلفیقی شناسایی شدند. براین اساس دو شاخص، حفاظت از منابع و تنوع زیستی و مدیریت و سیاست های محیطی درمجموع با 29 نماگر شناسایی شدند. در مرحله دوم با استفاده از مدل رادار پایداری سطح کلی پایداری زیست محیطی گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی ارزیابی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع روستاهای موردمطالعه از سطح پایداری زیست محیطی متوسطی برخوردارند. در بین روستاهای موردمطالعه بیشترین امتیاز پایداری زیست محیطی برابر با 585/0 متعلق به روستای توته خانه و کم ترین امتیاز برابر با 369/0 متعلق به روستای کندوان بود.