محمدباقر جعفری

در حالی که برنامه های شبکه های ماهواره ای بدل به رقیبی جدی برای برنامه های صدا و سیما شده اند، طبق نظرسنجی ها برنامه نود به عنوان یکی از محبوبترین برنامه های صداوسیما در سالهای متمادی شناخته شده است. یافتن دلایل محبوبیت یک برنامه در چنین شرایطی می تواند کلید راهگشای خوبی برای رسانه های داخلی در جهت جذب مخاطب باشد. به همین دلیل هدف این پژوهش یافتن ویژگی هایی از متن برنامه است که توانسته در بستر فرهنگی و اجتماعی ایران با استفاده از شگردهای رسانه ای در جذب بیننده ایرانی مؤثر واقع شود. این که محتوای این برنامه چطور توانسته تا این حد در جذب مخاطب موفق عمل کند و بعداز سال ها همچنان محبوب بماند پرسشی است که این پژوهش به دنبال پاسخ آن است. بدین منظور از روش تحلیل محتوای کیفی برای بررسی و یافتن مختصات متن برنامه که در جذب مخاطب اثرگذار است پرداخته ایم. در این روش پس از کدگذاری متن برنامه به کمک چهارچوب مفهومی پژوهش؛ مضامین ذیل به دست آمد: الف. زبان غیر ایدئولوژیک، ب. انتقادی بودن، ج. تقدس زدایی و اسطوره زدایی، د. دموکراتیک بودن و ج. چندبُعدی بودن. با توجه به مضامین یافت شده، برنامه نود به وضوح هویت متمایز خود را از سیاست مسلط بر صداوسیما خلق کرده است. دموکراتیک بودن برنامه اعتماد مخاطب را برمی انگیزاند. نود گرچه به فوتبال می پردازد اما با توجه کردن به سایر مسائل اجتماعی در واقع متنی "چند معنایی" ایجاد می کند که با ایجاد خوانش های متعدد و متنوع توانسته طیف وسیعی از مخاطبان را با خود همراه کند.