محمد مهذب طلاب

زیبایی منظر شهری دارای ابعاد مختلف و معیارهای متعددی می باشد که عقاید و دیدگاه های متفاوتی نیز درباره آنها وجود دارد. این پژوهش در پی شناسایی این نگرش ها در زیبایی شناسی منظر شهری به ویژه در مقیاس خرد یعنی فضای شهری می باشد. در این راستا نخست با مطالعات اسنادی و میدانی 61 معیار ارزیابی زیبایی منظر شهری تدوین گردید و سپس در قالب روش Q مشارکت کنندگان به مرتب سازی این معیارها در جدول رتبه بندی کیو پرداختند. پس از گردآوری اطلاعات و به کمک نرم افزار SPSS با روش تحلیل عاملی کیو، همبستگی بین افراد بررسی گردید. سپس با استفاده از روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس 10 عامل استخراج شدند. تفسیر این عامل ها منجر به شناسایی نگرش های 1- محافظه کارانه و سنتی، 2- جزءنگر و طبیعت گرا، 3- فرد محور و نوگرا، 4- شهرت گرا و کل نگر، 5- عمل گرا و محیط محور، 6- معمارانه و تخصصی، 7- طبیعت محور و معناگرا، 8- اجتماعی و تجربه گرا، 9- کاربردی و جامعه گرا و 10- مدنی و فرهنگ محور گردید. به علاوه وجود نگاهی چندبعدی و توجه همزمان به ابعاد مختلف زیبایی منظر شهری در بیشتر دیدگاه ها نشان داد که برخلاف تصور رایج، غالب شهروندان لزوماً تمرکز خاصی بر ابعاد عمدتاً ذهنی، ادراکی و معنایی ندارند. از سوی دیگر تمایز جنسیتی مشاهده شده در میان نگرش ها را می توان با نوع و سطح حضور، تجربه و مشارکت مردان و زنان در شهر مرتبط دانست که باعث بروز دغدغه های متفاوت و در نتیجه دیدگاه های متباین در میان آنها شده است.