آرزو اشکانی

سینما همچون دیگر متون نوشتاری و دیداری، بازتاب دهنده ارزش های فرهنگی و اجتماعی است و از این رو می تواند در تحلیل های بین رشته ای زبانی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. تحلیل گفتمان این گونه متون، یکی از روش هایی است که می تواند ارتباط متن با جامعه را از منظر جزییات به کاررفته در متن بررسی کند و یافته های ارزشمندی را فراروی پژوهشگران قرار دهد. از میان همه روش های تحلیل گفتمان، روش لاکلاو و موفه، روشی کارآمد در بررسی های متونی است که در آن ها ارجاعات مربوط به اجتماع اهمیت دارد. این روش از یک سو ریشه در مارکسیسم دارد و از سویی از منظر پساساختارگرایی به پدیده ها نظر می کند. هدف این پژوهش، ارائه الگویی برای گفتمان های مربوط به گذشته در متون روایی است؛ زیرا به نظر می رسد امروزه، گذشته در متون روایی دیداری به مسئله تبدیل شده است و از این منظر، بررسی درون مایه گذشته در متون معاصر اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش قصد دارد با روش تحلیل گفتمان لاکلاو و موفه و از طریق بررسی نشانه های متن، به تحلیل بین رشته ای گذشته گرایی در دو فیلم پله آخر و گذشته بپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد، گذشته در این متون به صورت گفتمان های متفاوتی، ازجمله حذف، جبران، بازگشت و تثبیت بازنمایی شده است. هر یک از این گفتمان ها نماینده خاص مواجهه با گذشته از سوی طبقات مختلف در جامعه امروز ایرانی است.