سارا لطیفیان

موتیف از اصطلاحات رایج در حوزه علم و هنر و ادبیات است. مهم ترین ویژگی موتیف تکرار و معنی افزایی است و یکی از ابزارهای مناسب برای نقد و تحلیل صوری و محتوایی آثار است. صائب تبریزی بزرگ ترین شاعر غزلسرای سبک هندی است. موتیف ها در غزل او بسامد بسیاری دارد. کاربرد این موتیف ها می تواند بیانگر ذهنیّت شاعر و نیز تصویری از جریان های فکری و اندیشگی زمانه او باشد. موتیف انبیا از پرکاربردترین موتیف های تلمیحی شعر او هستند. در این مقاله کارکردهای موتیف های انبیا در غزلیات صائب بررسی می شود. شاعر از این موتیف ها برای بیان اندیشه ها و ذهنیّت های متعددی سود جسته است. صائب در کاربرد موتیف های انبیا همه جا به دیدگاه و نظر متقدمین درباره پیامبران و عناصر مربوط به آنها مقید نمانده و خود در این زمینه به نوآوری دست زده است. کارکرد موتیف های انبیا در شعر صائب به استفاده تلمیحی آنها محدود نشده و جنبه های متنوع تری از این موتیف ها مدّنظر قرار گرفته است. صائب در موتیف های انبیا افزون بر تلمیح به قصص قرآنی و کتاب ها و نظریات گذشتگان، خود به دریافت های جدیدی در این زمینه رسیده است که حاصل ژرف نگری ها و تلاش ها و آفرینش های هنری اوست. نگاه جدید و خلاقانه او به پدیده ها، کارکردهای اخلاقی و اجتماعی، دریافت ها و کارکردهای عرفانی، تناقض ها، استفاده متفاوت از موتیف ها، خوارمایگی موتیف های انبیا، کارکردهای صوری و زیبایی شناسانه، نقد شعر و... مهم ترین کارکرد موتیف های انبیا در شعر صائب است.