نکیسا هدایت زاده

در میان نسخه های برجای مانده از رسائل موسیقی، هویت مؤلف، تاریخ و محل تألیف برخی از آنها به درستی مشخص نیست. تألیف بیشتر این رسائل به دوره صفوی (۹۰۵- ۱۱۴۸ ق) منسوب است و از نظر صورت و محتوا نیز مشخصات خاصی دارند. یکی از این رسائل، که در منابع گوناگون به دوره صفوی منسوب شده، رساله ای است بدون عنوان از مؤلفی گمنام که پنج نسخه از آن در دست است. وجود شواهدی در این رساله انتساب آن را به دوره صفوی، مشکوک و حتی نادرست جلوه می دهد. از این رو در این مقاله برای شناخت و تبیین ساختار این رساله گمنام در مرحله اول، نسخه های موجود مقایسه و تفاوت آن ها ذکر شده است. در مرحله بعد، الگوهای ساختاری، اصطلاحات و نظام مدال، متریک و ریتمیک آن را بررسی کرده ایم و مقایسه آن با سایر رسائل دارای هویت و تحلیل تطبیقی مکاتب علم موسیقی، با روش های توصیفی، تحلیلی و تطبیقی مشخص شد که این رساله شاید در دوره ای تقریباً نزدیک به صفی الدین ارموی (م ۶۹۳ ق) نوشته شده باشد.