مهناز جهادی طرفی

معادن منبع اصلی تولید مواد اولیه هستند و استخراج این منابع طبیعی از معادن برای تولید کالا باعث ایجاد اختلال در تعادل سطحی، تغییر شکل مداوم زمین، افزایش مسائل محیط زیست و ایجاد خسارت به زیر ساخت ها می شود. از این رو کنترل و مانیتورینگ جابه جایی های ناشی از معادن سطحی روباز مهم می باشد. در این مقاله میزان تغییرات سطح زمین و تأثیرات ژئومورفولوژیکی ناشی از فعالیت های معدنکاری در معدن سنگ آهن سنگان خواف واقع در خراسان رضوی بررسی شده است. سنگان یک منطقه گرمسیری / خشک با برجستگی بالا 1700 متر ارتفاع در مناطق معدنی است. حداکثر دمای 35 تا 40 درجه سانتی گراد در جولای/ آگوست تجربه می شود در حالی که حداقل دما از5- تا 15- درجه سانتی گراد در ژانویه / فوریه رخ می دهد. بلندترین قله، نول خروس، در معدن A ، 1719 متر قرار دارد. بررسی های میدانی انجام گرفته نشان می دهد که معادن سنگ آهن سنگان به علت فعالیت های شدید معدنکاری به ویژه ژئومورفولوژی منطقه دچار تغییر شده است که این تغییرات می تواند در روند طبیعی فرآیندها و فرم، مثلاً فرآیند سیلاب تأثیر داشته باشد. تداخل سنجی راداری ابزار ارزشمندی در پایش جابه جایی های سطح زمین است. برای بررسی و اندازه گیری میزان این تغییرات در معدن سنگان از روش تداخل سنجی راداری الگوریتم PS   با 47 تصویر ماهواره ای سنتیتل1 مربوط به سال های 2014 تا 2020، پلاریزاسیون VV با استفاده از نرم افزارتجاری SARPROZ در محیط Matlab انجام شده است. تداخل سنجی راداری مبتنی بر پراکنش کننده های دائمی (PS) جابه جایی ها را بر روی پیکسل هایی که ویژگی های پراکنشی آن ها در طول زمان تقریباً ثابت است، بررسی می کند. نتایج اجرای سری زمانی در این پژوهش  با الگوریتم PS میزان تغییرات را حدود 30- سانتی متر در راستای دید ماهواره نشان داد. میانگین نرخ (سرعت) جابه جایی را 4/8- تا 6- سانتی متر در سال تعیین کرد. برای ارزیابی نتایج از داده ه ای دوربین ترازیابی استفاده شد و در مقایسه با آن می توان گفت تقریباً روند مشابهی را طی کرده است. به طور کلی فعالیت های معدنکاری در معدن سنگان  تغییرات توپوگرافی فراوانی بر محیط گذاشته است و موجب تشدید فعالیت فرآیندهای ژئومورفیک مثل لغزش، ریزش، و... بر روی باطله ها شده است. شناسایی و تحلیل این عوارض و فرآیندهای مرتبط، بیانگر یک چالش برای درک تحول چشم اندازهای زمین است. به طور کلی، نظارت بر تغییر شکل  معادن سطحی با استفاده از داده های راداری SAR امکان پذیر و همچنین نیازمند به اجرای پژوهش های بیشتر در معادن ایران است.