سید نوید برزنجی

ویژگی ها، اصول و قواعد حاکم بر نظام صفحه آرایی نسخه خطی شاهنامه بایسنقری، به عنوان یکی از شاهکارهای مسلم هنر کتاب آرایی ایرانی، تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مقاله پیش رو تلاش می کند تا با تکیه بر داده های آماری و نیز با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی موردی، از یک سو به مسئله چگونگی طراحی و تنظیم قالب متن در چهارچوب یک صفحه پرداخته و از دیگر سو نظام جدول بندی و مسطرکشی آن را به بحث بگذارد. سپس با تکیه بر روش های کمی و قیاس داده های آماری، این نظم را درباب نگاره های 22گانه نسخه خطی شاهنامه بایسنقری، مورد مطالعه قرار می دهد. به طوری که در پایان مشاهده خواهد شد که طراحی ابعاد قالب متن، تنظیم محل قرارگیری آن در چهارچوب صفحه و چگونگی جدول بندی و مسطرکشی آن، تابع نظامی شبکه ای است که با استفاده از روش های هندسی به دست می آید. همچنین چگونگی صفحه آرایی، لااقل در 19 نگاره از مجموعه مجالس این نسخه به گونه ای با نظام صفحه آرایی قالب متن مرتبط است. در غیر این صورت کادر اثر بر اساس نظام درونی خاص آن طراحی و تنظیم شده است.