سهیر سعیدزاده

در طی یک سده اخیر رسانه از جمله مهمترین عرصه های رقابت قدرت های جهانی بوده و به خصوص در طول دو دهه اخیر، فضای مجازی به عنوان یکی از روبه رشدترین بخش های رسانه وارد عرصه تاثیرگذاری در روابط بین الملل گشته است. فضای مجازی، اصطلاحی نسبتا جدید است که برای تعریف گستره ای از ابزارها یا فناوری های شبکه ای مورد استفاده قرار می گیرد. جنبه های تاثیر رسانه و فضای مجازی بر سیاست خارجی، با توجه ب ه نق ش آن در مناسبات میان دولت ها، سازمان های بین المللی و سیاستمداران، از حوزه های تأثیرگذار و چالش برانگیز است که زمینه را برای انعکاس اولویت ها، ارزش ها و ایده های آنان فراهم نموده است. با توجه به اهمیت برنامه هسته ای در راهبرد آمریکا نسبت به ایران، مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که راهبرد رسانه ای ایالات متحده در قبال برنامه هسته ای ایران در فاصله سال های 2017 تا 2020 چه بوده است. پژوهش حاضر در تلاش است تا با استفاده از نظریه های مرتبط با فضای مجازی به بررسی تحلیل مضمون راهبرد رسانه ای و فضای مجازی آمریکا درباره برجام در فاصله سال های 2017 تا 2020 بپردازد. برای پاسخ به این مسئله با استفاده از روش کیفی و بکارگیری تحلیل شبکه مضامین، تلاش شده تا راهبرد رسانه ای آمریکا از مهمترین شبکه اجتماعی مورد استفاده رئیس جمهور وقت این کشور دونالد ترامپ استخراج گردد. یافته های این پژوهش بیانگر شش مضمون اصلی در خصوص راهبرد رسانه ای آمریکا در مورد مسئله برجام و ایران است که عبارتند از: «تهدید و ارعاب»، «تحقیر و توهین»، «توسل به قانون»، «خودستایی»، «سرخوردگی و اذعان به شکست» و «ایران هراسی».

توئیتر به عنوان یک رسانه و بستر جدید شبکه سازی وارد عرصه کشمکش و همکاری های سیاسی شده است. این رسانه در یک دهه اخیر مورد توجه سیاست مداران و به ویژه دیپلمات ها قرار گرفته و زمینه ای را برای انعکاس اولویت ها، ارزش ها و ایده های آنان ایجاد نموده است. استفاده از این زیرساخت نوع جدیدی از دیپلماسی را با عنوان «توئیپلماسی» به وجود آورده و بیش از 92 درصد از کشورهای عضو سازمان ملل در این رسانه، دارای حساب کاربری هستند. این پژوهش در تلاش است تا با استفاده از نظریه های مرتبط با توئیپلماسی به بررسی تحلیل مضمون توئیت های ترامپ درباره برجام به منظور ارائه الگوی دیپلماسی توئیتری ترامپ بپردازد. سوال اصلی این است که توئیت های ترامپ درباره برجام به منظور ارائه الگوی دیپلماسی توئیتری ترامپ دارای چه مضامینی است؟ در این راستا با روش کیفی و بکارگیری تحلیل شبکه مضامین از بین تمامی توئیت های ترامپ به روش فیش برداری لیست توئیت های رییس جمهور ایالات متحده آمریکا (دونالد ترامپ) بین سال های 2016-2019 مورد بررسی قرار گرفته است.. یافته ها نشان می دهد 6 مضمون اصلی در خصوص توئیت های ترامپ در باره برجام وجود دارد که عبارتند از: 1-تهدید و ارعاب، 2-تحقیر و توهین، 3-توسل به قانون، 4-خودستایی، 5-سرخوردگی و اذعان به شکست، 6-ایران هراسی، که مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.