زهرا قدیانی نژاد رزکی

روان شناسی به عنوان دانشی که درباره رفتار انسان بحث می کند، می تواند چشم اندازهای جدیدی در جهت بازخوانی گذشته برای پژوهشگران تاریخ ایجاد کند. هیچ دانشی به تنهایی قادر به شناخت تمامی جوانب حیات بشری نیست. با ارتباط تاریخ و روان شناسی دو رویکرد بین رشته ای «روان شناسی تاریخی» و «تاریخ روان شناختی» یا «تاریخ روان» شکل گرفت. در «تاریخ روان شناختی» تاریخ نگاران سعی می کنند نظریه ها و روش های روان شناسانه را در تحلیل پدیده های تاریخی به کار بگیرند، همان گونه که در «روان شناسی تاریخی» روان شناسان از رهیافت های تاریخی در جهت تبیین رفتار انسان سود می جویند. تعامل بین تبیین های روان شناختی و زیست شناسی و پیشرفت در علوم اعصاب، زمینه را برای ارائه رویکردی جدید در تاریخ به نام «تاریخ عصب» به وجود آورد که با تأکید بر نظریه فرگشت، مغز را به عنوان کانون روایت تاریخ معرفی می کند. نویسنده با توصیفی فرایندی از روند تاریخیِ ارتباطِ تاریخ و روان شناسی، سعی در معرفی نگرشی نو در تبیین رفتار آدمی و تحلیل وقایع تاریخی دارد؛ البته با تأکید بر «تاریخ روان شناختی» و اهمیت استفاده از دانش روان شناسی و دانش مرتبط با آن یعنی زیست شناسی . این روش در ایران کمتر شناخته شده است. شکل گیری جریان تکامل غیر از ساختارهای جسمانی در رابطه با رفتار آدمی نیز درخورِ طرح است. تن و روان انسان هر دو در یک فرایند تاریخی شکل گرفته اند.