نورالدین پیرخضری

امروزه مشابه سازی تا کالایی سازی، با نادیده انگاشتن ارتباط با ماهیت وجودی بستر بوم(جغرافیای) انسانی طبیعی، بنیان های معماری را درنوردیده است. مدل درونزا در اقتصاد با ریشه در گیاه شناسی، منابع انسانی و شکوفایی استعداد های درونی انسانی را با آموزش در تقابل با تجمیع امکانات مادی و کالا محوری مورد توجه قرار داده است. پیشینه ی این مفهوم با معانی معماری درونزا وارد ادبیات معماری ایران شد که انسان و مردم را به عنوان علت غایی در تقابل با کالایی سازی محور قرار داده است. این پژوهش با بسط مفهوم درونزایی در پی آزمون این فرضیه هاست : الف. وجود انسان اندرکنش بوم (جغرافیای) انسانی طبیعی، ماهیت معماری درونزا است که در معماری به حضور می آید. ب. دلالت های اجتماعی فرهنگی یا زیست بوم انسانی تعیین کننده ی علل کارکردی، جغرافیایی یا بوم طبیعی است؛ که با روش های کیفی و استدلال منطقی، مفهوم نظری معماری درونزا در نسبت با وجود انسان در بوم(جغرافیای) انسانی طبیعی برساخت و با روش تفسیر پدیدارشناسانه، وجوه آن را در خانه های روستایی اورامان چنان مصداقی استخراج می شود. نتایج نشان می دهد که معماری درونزا مدلی برای خلق و نقد، با مفهومی پدیدارشناسانه، حاصل وجود انسان اندرکنش بوم انسانی طبیعی است که در معماری به تماشا می آید و تداوم بودن با معماری در بستر بوم با مراقبت، محافظت و مشارکت ممکن می شود.

انسان برای تجلی بودن با بهره از طبیعت و کنش فرهنگ «خانه» را بنا نهاد و در بنیادیترین شکل آن سازه«خیمه» برپا شد. این مقاله با بهره از مفهوم  نشانه شناسی در حیطه«وجه کاربردی» ، « نحوی» و « معنایی» نشانگی با روش تحلیل کیفی ناشی از تطبیق دو گونه خیمه  با بسترهای ناهمگون، بر چگونگی تأثیر وزنی وجه فرهنگی اجتماعی  نسبت به علیت کارکردی اقلیم، مصالح ، تکنیک و تظاهراتش در شکل (دال) می پردازد. نتایج معلوم می دارد که نه تنها«دلالت های» فرهنگی و آرمانی بر تکوین شکل خیمه، با وجود تأثیر علل محسوس طبیعی نقش«محوری» داشته بلکه فراتر از آن علل طبیعی، در بستر هر فرهنگی در مفهوم «چرخه فرهنگ_ طبیعت» به ماهیت فرهنگی بر می گردد بنابر این هیچ علیت طبیعی مؤثر بر شکل خانه در ماهیت خود، طبیعی صرف نبوده بلکه در این چرخه معنا و هیئت فرهنگی اجتماعی به خود می گیرد.