حامد میرحسینی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی تغییرات زمانی- مکانی سری های دمایی حوضه شرق ایران صورت گرفته است. بر مبنای این نگرش از آمار ماهانه متوسط دما، دمای حداکثر و دمای حداقل ایستگاه های سرخس، سهند، بیرجند، زابل، زاهدان و سراوان طی مقطع زمانی 2019-1987 استفاده شد. سنجش همگنی داده ها توسط آزمون کای اسکور و سنجش بهنجاری داده ها با استفاده از آزمون اندرسون - دارلینگ بررسی گردید. جهت داده های با توزیع نرمال، آزمون t و روش کمترین مربعات و جهت داده های با توزیع غیرنرمال، آزمون آماری – گرافیکی من- کندال استفاده شد. نتایج نشان داد متوسط دما در اکثر ماه ها و اکثر ایستگاه ها روند افزایشی داشته است. مشهد، بیرجند، زابل و زاهدان تقریباً در تمام ماه های سال روند افزایشی داشته اند. روند کاهشی تنها در ایستگاه زاهدان و طی ماه دسامبر مشاهده شد. دمای حداکثر و بخصوص دمای حداقل روند کمتری را نشان دادند و در اکثر ماه های سال فاقد روند بوده اند. تغییرات زمانی نشان داد متوسط دما طی ماه های گرم سال در ایستگاه های بیشتری روند افزایشی نشان داده و در ماه های سرد سال ایستگاه های کمتری روند نشان دادند. البته غیر از مشهد که تقریباً در اکثر ماه های سال روند داشته است.

مقدمه:   پیوند از دور یکی از ویژگی های آب و هوایی در مقیاس جهانی می باشد. الگوهای پیوند از دور معرف تغییرات کلانی است که در الگوی امواج جوی و رودبادها رخ می دهد و بر الگوی دما، بارش، مسیر رگبارها و موقعیت و شدت رودبادها در قلمروهای وسیع اثر می گذارند.   هدف:  پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر این الگوها بر سری های دمایی شهرستان زاهدان صورت پذیرفته است. روش شناسی :  در این راستا آمار دمای حداقل، دمای حداکثر و متوسط دمای ایستگاه زاهدان طی مقطع زمانی 2019-1987 در مقیاس ماهانه و همچنین داده های استاندارد شده الگوهای پیوند از دور طی دوره مذکور مورد استفاده قرار گرفت. در این راستا از آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در این پژوهش شهر زاهدان می باشد. یافته ها و بحث:   نتایج به دست آمده حاکی از ان است که ارتباط معناداری بین الگوهای پیوند از دور با متوسط دمای زاهدان وجود دارد. در این میان الگوهایNTA ، AMO و TNA بیشترین تأثیر را بر متوسط دمای زاهدان داشته است. همبستگی های رخ داده همه از نوع مستقیم بوده و تنها الگوی NAO همبستگی معکوس داشته است. دمای حداکثر و حداقل زاهدان نیز بیشترین همبستگی را با الگوهای واقع در اطلس شمالی نشان دادند. دمای حداکثر در ماه های مارس و اکتبر و دمای حداقل در ماه های مارس و آگوست بیشترین همبستگی را با الگوهای اطلس شمالی داشته اند. نتیجه گیری:  در مجموع می توان بیان نمود که الگوهای واقع در اطلس شمالی بیش از سایر الگوها بر سری های دمایی زاهدان و به خصوص متوسط دمای آن تأثیرگذار بوده اند.