منصوره سادات مظلوم

مخاطرات طبیعی و انسانی از مهم ترین مشکلات محلات قدیمی شهرها می باشند که در صورت نبود آگاهی و آمادگی و مشارکت اجتماعی بین ساکنین محلات خسارات زیادی به دنبال دارد. ازاین رو با توجه به وجود مسائل ناشی از بروز وقایع، توجه به تاب آوری اجتماعی در این محلات تأکید می شود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص های تاب آوری اجتماعی در پی ارائه الگو از تاب آوری اجتماعی برای محلات قدیمی (محله اوین به عنوان محله مورد مطالعه) است. روش پژوهش تحقیقی و استفاده از اسناد کتابخانه ای و داده های میدانی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنین محله (به تعداد 150 نفر) و گروه خبرگان (15 نفر به روش گلوله برفی) می باشند. داده های پژوهش پس از جمع آوری پرسشنامه، با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه anova و آزمون تعقیبی شفه و مدل PLS تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج یافته ها بیانگر این است که محله اوین در بین شاخص های مورد بررسی، به ترتیب از شاخص اقتصادی (04/3)، کالبدی- نهادی (89/2)، زیست محیطی (88/2) و در نهایت سرمایه اجتماعی (84/2) برخوردار است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی و استنباطی گویای مطلوب بودن تمامی شاخص های تاب آوری اجتماعی در محله می باشد. نتایج تحلیل های مدل معادلات ساختاری نیز نشان داد که شاخص سرمایه اجتماعی (مشارکت) و در میان زیرشاخص های این شاخص خودانگیختگی به عنوان مهم ترین شاخص می تواند در الگو تاب آوری اجتماعی محلات قدیمی و به ویژه محله اوین مؤثر باشد. با بررسی اوزان سایر شاخص ها به ترتیب شاخص اقتصادی، کالبدی- نهادی و زیست محیطی در مراتب بعدی در ترسیم الگوی تاب آوری اجتماعی محله اوین اثرگذار هستند.

طی دهه های اخیر مهاجرت های بی رویه به شهرها زمینه های تحولات و دگرگونی در ابعاد مختلف ساختار فضایی محلات شهری را فراهم آورده است. این امر بعد اجتماعی منجر به شکل گیری محلاتی با تنوعات گروهی ،قومی ،فرهنگی شده و در نهایت تاب آوری اجتماعی محلی یکپارچه با مشکل مواجه ساخته است. مسئله تحقیق حاضر ،تحلیل چگونگی تاب آوری اجتماعی در محلاتی است که دارای سابقه وحدت اجتماعی زیادی داشته به واسطه گذشته مشترک خود می توانند نمونه خوبی برای تدوین الگوی مناسب تاب آوری اجتماعی در سطح محلات شهری باشند ، که توجه جدی به نیازهای مادی و معنوی و کرامت انسانی افراد از مهمترین ویژگی های آن محسوب می شود. لذا مشارکت مردم محله مدیریت مردم محور ،تکوین و تقویت سرمایه های اجتماعی و ترغیب آنها در جهت پایداری از اهداف اصلی می باشد .پژوهش از لحاظ هدف ،کاربردی و از نظر ماهیت کیفی است. در این راستا به منظور ارائه تصویری روشن از مشارکتهای اجتماعی در محلات از روش تئوری بنیادین استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش مشارکت می توان در سه بعد ( پیوستگی اجتماعی ،امنیت اجتماعی و کیفیت زندگی ) طبقه بندی کرد .ماهیت تحیقی حاضر با توجه دو بعد کمی و کیفی از نوع آمیخته بوده و بدین لحاظ از دو مسیر آمار پارمتریک و ناپارامتریک از دو روش برای آمار پارمتریک با استفاده از داده های SPSS برای آمار ناپارامتریک از روش کد گذاری MAXQDA استفاده شده و نهایتا در نرم افزار SMART PLS داده های پردازش گردیده است