سیده مریم جزایری

متن اصلی کتاب ارداویرافنامه، یک منبع دینی و در عین حال ادبی است که بارها به زبان های دیگر به دو صورت نظم و نثر ترجمه شده است و پارسیان هند، به آن توجه بسیاری کرده و هنرمندان نیز در تصویرگری آن کوشیده اند. نگارندگان با هدف بررسی جایگاه ارداویرافنامه در ادبیات دینی زرتشتی و تحلیل تصاویر آن ها با نظام کیفری فقه زرتشتی، 15 نگاره از چهار نسخه مصوّر دست نویس و چاپ سنگی ارداویرافنامه هندی را انتخاب کرده و مورد توصیف و تحلیل قرار داده اند و در پی پاسخ به این سؤالا ت هستند که نگاره های نسخ ارداویرافنامه چگونه در ارتباط با فقه زرتشتی و به ویژه گناهان زنان قابل بررسی هستند و چگونه می توان تأثیر پذیری یا استقلال کاری هنرمندان نقاش را از منابع مکتوب سنجید. نتایج به دست آمده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، گویای آن است که هنرمندان زرتشتی، تمایل زیادی در مصوّرکردن عذاب و شکنجه زنان دوزخی داشتند. آن ها برای این کار از نقش کردن موجودات خیال انگیز و وحشتناک استفاده می کردند. روایت های سخت گیرانه موجود در متن ارداویرافنامه، نوعی تحریف موبدان در آیین اصلی زرتشت بود که احتمالاً پس از برافتادن دولت ساسانیان، به فراموشی گذارده شده است؛ اما هنرمندان نه تنها از آن استقبال می کردند، بلکه بر شدت آن ها می افزودند تا متن را برای مخاطب و بیننده جذاب تر و منسجم تر کنند.

از دیرباز تا کنون شاعران با در نظر گرفتن دستورالعمل های اخلاقی و تعلیمی در شعر خود سعی بر بهبود اوضاع جامعه داشته اند. با شکل گیری مشروطه و سیاست های حاکم نیاز به تعلیم و اصول اخلاق به مردم جامعه احساس می شد. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی -تحلیلی حاصل از مطالعات کتابخانه ای انجام شده و هدف اصلی آن تبیین نمودهای تعلیمی در اشعار فرخی یزدی و ایرج میرزا است. فرخی یزدی و ایرج میرزا از جمله شاعران آزادی خواه عصر مشروطه هستند که به تعلیم و آگاهی بخشیدن مردم توجه داشته اند. بررسی اشعار این دو شاعر نشان می دهد که، بینش اجتماعی آن ها و موضع گیری متفاوتشان در مورد تعلیم و تربیت تا حد زیادی از طبقه اجتماعی آن ها تأثیر پذیرفته است. نتیجه این پژوهش حکایت از آن دارد که، به دلیل تفاوت های خانوادگی، فکری و سیاسی دو شاعر، مضامین تعلیماتی در شعر آن ها در دو جهت متفاوت سیر می کند.