فاطمه مظاهر

این پژوهش با هدف اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر هیجان تحصیلی امید و خودپنداشت تحصیلی دانش آموزان دختر دارای اضطراب امتحان انجام شد. طرح پژوهش، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان دختر پایه های یازدهم و دوازدهم دوره متوسطه دوم شهر مرودشت به تعداد 3265 نفر، در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، نمونه ای به تعداد 30 نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه (هر گروه ۱۵ نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های هیجان تحصیلی امید (پکران، گوئتز، تیتز و پری، 2002)، اضطراب امتحان (ساراسون، 1990) و سیاهه خودپنداشت مدرسه (چن و تامپسون، 2004) بود. گروه آزمایش طی 8 جلسه 90 دقیقه ای، تحت مداخله درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز، استروسال و ویلسون، 1999) قرار گرفت و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش در مؤلفه های هیجان تحصیلی امید و خودپنداشت تحصیلی منجر به افزایش معنادار عملکرد در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در مرحله پس آزمون گردید (05/0>P)؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که مدارس با به کارگیری مداخله درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد، می توانند باعث افزایش هیجان تحصیلی امید و خودپنداشت تحصیلی دانش آموزان شوند تا از این طریق دانش آموزان به موفقیت تحصیلی دست یابند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای خودپنداشت تحصیلی در رابطه بین ادراک از جو مدرسه و تحصیل گریزی بود. پژوهش حاضر از نوع همبستگی و به روش مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان دوره متوسطه دوم منطقه درودزن (1366 نفر) در سال تحصیلی 99-1398 بودند. شرکت کنندگان 311 دانش آموز (139 پسر و 172 دختر) بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و مقیاس های ادراک از جو مدرسه وی، ردی و رودس، تحصیل گریزی خرمایی و صالح اردستانی و سیاهه خودپنداشت تحصیلی چن و تامپسون را تکمیل کردند. به منظور پاسخ گویی به فرضیه های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نشان دادند که اثر مستقیم ادراک از جو مدرسه بر تحصیل گریزی معنادار نبود؛ اما اثر مستقیم ادراک از جو مدرسه بر خودپنداشت تحصیلی و اثر مستقیم خودپنداشت تحصیلی بر تحصیل گریزی معنادار بود؛ همچنین، اثر ادراک از جو مدرسه بر تحصیل گریزی با واسطه گری خودپنداشت تحصیلی معنادار بود (21/0-=β، 002/0=P). به طور کلی یافته های این پژوهش، نقش ادراک از جو مدرسه و خودپنداشت تحصیلی را در تبیین تحصیل گریزی نشان داد. در مجموع، یافته های این پژوهش بیانگر اهمیت توجه به نقش ادراک از جو مدرسه و خودپنداشت تحصیلی در کاهش تحصیل گریزی دانش آموزان بود.