فرشید کریمی حصاری

پژوهش حاضر با هدف تبیین شرایط توسعه قصد کارآفرینی اجتماعی (ک.ا) دانشجویان رشته های مختلف گردشگری انجام شده است. در این راستا، برای گردآوری داده ها از مصاحبه های نیمه ساختارمند انفرادی با دو گروه اساتید دانشگاهی و دست اندرکاران کارآفرینی (در مجموع 24 نفر) و برای تحلیل داده ها از روش کیفی نظریه زمینه ای استفاده شد. سازگار با روش پیشنهادی چارمز (Charmaz, 2006)، از نسخه نظریه زمینه ای ساخت گرایی با دو مرحله کدگذاری اولیه و کانون و همچنین، از چارچوب اشتروس و کوربین (Strauss and Corbin, 1998)، شامل شرایط علّی، شرایط زمینه ای، پدیده اصلی، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها استفاده و در نهایت، یک مدل پارادایمی جدید ارائه شد. بر اساس این مدل، آموزش علمی و عملی، خود-کارامدی، همدلی فرهنگی، نگرش به کارآفرینی اجتماعی، مطلوبیت و امکان پذیری ادراک شده از مهم ترین شرایط علّی توسعه قصد کارآفرینی اجتماعی در میان دانشجویان رشته های مرتبط با گردشگری قلمداد می شود. اگرچه مدل-های مختلفی در حوزه قصد کارآفرینی وجود دارد اما متغیرهای مدل پارادایمی این پژوهش، متغیرهای کلیدی آنها را پوشش می دهد و در واقع، این پژوهش، یک مدل جامع در حوزه قصد کارآفرینی اجتماعی ارائه کرده است.

یکی از رویکردهای مهم در مبانی نظری برای تبیین رفتار کارآفرینی، مدل های قصد است. در پژوهش حاضر، از میان عوامل مختلف زیست بوم کارآفرینی و مدل های قصد، چهار ویژگی روان شناسیِ فردی شامل قصد کارآفرینی اجتماعی، خود-کارامدی، همدلی و نگرش نسبت به کارآفرینی و یک عامل محیطی شامل آموزش کارآفرینی انتخاب شده است. بنابراین، هدف اصلی این پژوهش، بررسی ارتباط میان متغیرهای کلیدی فوق است که شناخت نحوه و شدت ارتباط بین آنها، می تواند شرایط توسعه راهبردهای آموزشی در دانشگاه ها برای بهبود قصد کارآفرینی دانشجویان را فراهم آورد. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری رشته های مختلف مرتبط با گردشگری و دانشجویان نامرتبط با رشته های گردشگری اما فعال/شاغل در زمینه های گردشگری است. روش پژوهش به منظور بررسی ارتباط میان متغیرهای فوق، مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی است. در این راستا، به ترتیب، مدل اندازه گیری و مدل ساختاری بررسی شد. نتایج مدل ساختاری نشان داد که فرضیه های مبنی بر ارتباط مثبت بین همدلی و قصد و از سوی دیگر، همدلی و نگرش تایید نشد. نتایج مدل همچنین بیانگر آن است که آموزش نقشی اساسی در اخذ قصد کارآفرینی اجتماعی دانشجویان ایفا می کند به طوری که ضریب اثر کلی آن فراتر از متغیرهای خود-کارامدی، نگرش و همدلی است. بر این اساس، پیشنهاد می شود که موضوع کارآفرینی اجتماعی به عنوان یک واحد یا سرفصل درسی در رشته های مرتبط با گردشگری مد نظر قرار گیرد.